Teksty Pisma Świętego na nabożeństwo: Dz 2, 1-13; J 4, 5-14
Teksty z Pism Pisarzy Chrześcijańskich: Z traktatu św. Ireneusza, biskupa Przeciw Herezjom (Zesłanie Ducha świętego – księga 3, 17, 1-3), W: Liturgia Godzin, t. 2., s. 802-803.
Moi Drodzy!
To namaszczenie Duchem świętym, obiecane przez Jezusa Jego uczniom, dokonuje się w Zesłaniu Ducha Świętego Doświadczenie apostołów w dniu Pięćdziesiątnicy charakteryzowało się tym, że zostali ochrzczeni całkowicie, bez żadnego braku i w całej pełni. Apostołowie jako pierwsi otrzymali Ducha Świętego, zmienili swój styl życia, wytyczyli nowe drogi innym w dawaniu świadectwa Chrystusowi. Otrzymali zaś Ducha Świętego nie tylko dla owej wewnętrznej przemiany, ale przede wszystkim dla przekazania tego daru innym. Już w wielu pismach Ojców Kościoła łączone jest wydarzenie znad Jordanu oraz wydarzenie Pięćdziesiątnicy, jako przemieniające zstąpieniu Ducha Świętego. Św. Cyryl Jerozolimski pisze wręcz: Woda obejmuje ciało z zewnątrz, Duch Święty zaś chrzci duszę całkowicie od wewnątrz. To w chrzcie odbywa się zesłanie Ducha Świętego. On to nie tylko przedłuża, ale i uobecnia Pięćdziesiątnicę, gdyż jest sakramentem Ducha Świętego i zapewnia nam ten Dar. To otrzymanie Ducha Świętego decyduje też o przynależności do wspólnoty Kościoła.
Duch Święty został posłany tak samo, jak Jezus od Ojca, ale nastąpiło to dopiero na modlitwę Jezusa i w Jego imię. Tenże Duch Święty, został dany dopiero po uwielbieniu Jezusa, który po zmartwychwstaniu, udzielając Ducha Świętego swoim uczniom (zob. J 20, 22-23), określił Go – przed swoją męką i śmiercią – mianem Parakleta, czyli wspomożyciela i wybawcy oraz innego doradcy paralelnego z Jezusem (zob. J 14, 15). Stał się On jednocześnie Duchem Prawdy, który nauczy uczniów wszystkiego i przypomni słowa Jezusa (zob. J 14, 17. 26).
Duch Święty świadczy o Jezusie, doprowadzając do całej prawdy (zob. J 15, 26). Jednak nie mówi o sobie, ale uwielbia Jezusa i przypomina Jego słowa. Tenże sam Duch Święty jest obecny nie tylko w słowie wspólnoty uczniów, ale i w sakramentach, a przede wszystkim w chrzcie (zob. J 1, 33; 3, 5) i Eucharystii (zob. J 6, 63; 1 J 5, 6-8).
A zatem funkcja Ducha świętego po Pięćdziesiątnicy polega na tym, że kontynuuje On dzieło Jezusa. Dlatego przyjęcie Ducha Świętego jako Posłańca i Objawiciela Ojca powinno się odbyć przez wiarę i polegać na zachowywaniu słów i poleceń Jezusa. Zatem Duch Święty przekazuje prorocką misję Chrystusa w Kościele. Już sam Jezus zapowiedział to przyjście Ducha jako dar mocy, która uczyni z uczniów świadków pełnych śmiałości i jako chrzest nie w wodzie, lecz w Duchu Świętym (zob. Dz 1, 5; 11, 16). Dlatego św. Łukasz wskazuje na dalszy ciąg misji Jezusa w Kościele. Zadaniem Ducha Świętego, w kontynuowanej przez apostołów misji Jezusa, będzie doprowadzenie do konfrontacji ze światem (zob. J 16, 8), a w zstąpieniu tegoż Ducha już się objawia ponowne przyjście Chrystusa. Zatem Duch Święty, jak widać to jasno z zapowiedzi Jezusa, będzie umacniał Jego osobę i dzieło w Kościele, a także w poszczególnych chrześcijanach. Ojcowie Greccy często podkreślali, że Kościół jest przedłużeniem Zesłania Ducha Świętego, a w tym sensie także Kościołem Ducha Świętego. Według św. Ireneusza, tam gdzie jest Kościół, tam jest również Duch Boży, gdzie jest Duch Boży, tam jest Kościół i wszelka łaska.
Na realizację obietnic Jezusa wskazuje także zapowiedź chrztu w Duchu Świętym, podana przez Łukasza (znajduje się tylko wyłącznie u niego) wypowiedź samego Jezusa (zob. Dz 1, 5). Miało to, wraz z relacją o językach jakby z ognia, świadczyć o przyjściu zapowiadanego już przez Jana Chrzciciela Mesjasza.
Moi Drodzy!
W czym przejawia się zatem to działanie Ducha świętego nie tylko wśród uczniów w dzień Pięćdziesiątnicy, gdy zostali napełnieni Duchem świętym, ale także i w życiu nas, jako ludzi wierzących?
Pierwszym następstwem usłyszanego świadectwa, przepowiadanego Słowa Bożego, po którym następuje decyzja wiary, aby wyznać Jezusa Chrystusa jako Pana, jest wiara. Wtedy dopiero następuje pełne nawrócenie. Pięćdziesiątnica, jako wypełnienie się zapowiedzi Jezusa jest niezwykłym wydarzeniem charyzmatycznym i w tym wydarzeniu mają początek wszystkie następne wydarzenia. Poszczególne fragmenty Dziejów Apostolskich, mówiące o wylaniu Ducha Świętego na wiernych, mają bądź to kontekst sakramentalny (zob. Dz 2, 1-13; 10, 44-11,18; 19, 1-7; 8, 9-14), bądź pozasakramentalny, jako odpowiedź na modlitwę już ochrzczonych wyznawców Jezusa (zob. Dz 4, 23-31). Wydarzenia te wskazują przede wszystkim na ścisły związek między darem Ducha Świętego a wiarą w imię Jezusa jako Pana i Zbawiciela, wyznawaną w czasie chrztu. (…) Mówią o tym, że chrześcijanami można się stać jedynie przez wiarę w Jezusa i przyjęcie daru Ducha (Żydzi – Dz 2; Poganie – Dz 10; Samarytanie – Dz 8; uczniowie Jana – Dz 19) – dla wszystkich. Wiara jest więc potrzebna do przyjęcia zbawienia. Konieczna jest, co podkreślają wszystkie Kościoły chrześcijańskie, osobiste zaangażowanie się człowieka we własne zbawienie.
W czasach apostolskich możemy wyróżnić dwa zasadnicze momenty: chrzest i otrzymanie Ducha Świętego (zob. Dz 2, 38). Kolejność ta tylko w wyjątkowych wypadkach była odwrócona, a nawet w sytuacjach wyjątkowych te dwa ryty były od siebie czasowo oddalone (zob. Dz 19, 5-6; 10, 34-48). To właśnie te dwa, ściśle ze sobą złączone elementy można nazwać otrzymaniem Ducha Świętego lub też byciem ochrzczonym w Duchu Świętym. Albowiem właśnie z tych dwóch rytów składa się pełna inicjacja chrześcijańska. Zatem konsekwentnie każdy kto otrzymał dar Ducha Świętego, został też ochrzczony w Duchu Świętym. Apostołowie i uczniowie zostali zanurzeni w Duchu Świętym, który zstąpił na nich. Od tej chwili udzielali chrztu z wody w imię Jezusa, to znaczy w odniesieniu przez wiarę, do Jego zbawczej Paschy i mocy Pana – chrztu, któremu towarzyszył dar Ducha. Nawrócenie i wiara w Jezusa Chrystusa jako Pana i Zbawiciela prowadzą do chrztu w Jego imię. Jest to wyraz przyjęcia zbawczej mocy Pana. Chrzest w imię Jezusa ma zatem ogromne znaczenie, gdyż jest znakiem nowego życia, jednoczy z Chrystusem i Kościołem, daje uczestnictwo w misterium paschalnym Chrystusa – daje uczestnictwo w śmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa (zob. Rz 6, 3-5), obmywa z grzechów (zob. 1 Kor 6, 11), powoduje nowe narodzenie (zob. J 3, 5) oraz oświecenie przez Chrystusa (zob. Ef 5, 14), przyobleka w Chrystusa (zob. Ga 3, 27), daje odnowienie przez Ducha (zob. Tt 3, 5), doświadczenie ocalenia z wód potopu (zob. 1 P 3, 20-21), wyprowadza i wyzwala z niewoli grzechu (zob. 1 Kor 10, 1-2) oraz wprowadza w nową ludzkość (zob. Ga 3, 27-28).
Moi Drodzy!
Wylanie Ducha Świętego zostało schematycznie przedstawione już w Dziejach Apostolskich (zob. Dz 1, 2-5; 2, 1-4; 8, 14-17; 9, 17; 10, 44-47; 19, 1-7). Samo Zesłanie Ducha Świętego na Apostołów zgromadzonych w Wieczerniku jest jednocześnie chrztem Kościoła, podobnym do doświadczenia Jezusa nad Jordanem. Na związek z doświadczeniem Jezusa wskazuje postać gołębicy i języki z ognia. Zresztą tak jak dla Jezusa chrzest w Jordanie stał się początkiem publicznej działalności i realizacji posługi mesjańskiej, tak samo Pięćdziesiątnica dla Kościoła stała się początkiem Jego misji i działalności oraz apostolskiej ekspansji. Stanowiłoby to realizację starotestamentalnych obietnic Boga i byłoby zgodne ze słowami Jezusa. Występujący w tym fragmencie ogień (zob. Dz 2, 1-4) jest znakiem szczególnej obecności Boga z Jego mocą oraz znakiem oczyszczenia i uświęcenia. Oznaką otrzymania Ducha Świętego jest to, że wszystkie podzielone narody rozumieją na nowo w Duchu Bożym słowa Apostołów, co stanowi wypełnienie się przepowiedni Joela (zob. Dz 2, 16-21; por. Jl 3, 1-5). Misterium Chrystusa łączy się ściśle z darem Ducha Świętego, a uczestnictwo w nim jest nierozerwalnie złączone z przyjęciem daru Ducha Świętego. W praktyce to udzielenie daru Ducha przyjmowało różne postacie: jako odpowiedź na modlitwę (zob. Dz 8, 5-25), odbywało się w odstępie czasowym (zob. Dz 19, 1-7), bezpośrednio po chrzcie, a u Szawła i Korneliusza nawet przed chrztem.
Namaszczenie do służby dla dobra Kościoła jest już właściwie konsekwencja wylania Ducha Świętego. To właśnie Zesłanie Ducha wprowadza Kościół w działalność misyjną, której początek datuje się na dzień Pięćdziesiątnicy. To On kieruje misją Kościoła, która zatacza coraz szersze kręgi: Jerozolima (zob. Dz 2, 4. 25-41), Samaria (zob. Dz 8, 14-17), Cezarea (zob. Dz 10, 44-48; 11, 15-17) i Efez (zob. Dz 19, 1-6). Dar Ducha Świętego już w Starym Testamencie był obiecany nie tylko dla Mesjasza, ale też dla całego ludu (zob. Ez 36, 25; Jl 3, 1-5). Od samego początku Kościół został więc ustanowiony przez Ducha Świętego, który publicznie objawił go w dniu Pięćdziesiątnicy. Duch Święty jest dynamiczną zasadą świadectwa, które zapewnia Kościołowi rozwój, rozpoczęty w dzień Pięćdziesiątnicy. Rezultatem działania Ducha Świętego jest rozszerzanie się Kościoła i przyłączanie nowych członków, którzy przyobleczeni mocą Ducha Świętego głoszą Ewangelię o Chrystusie. Duch Święty, jeden i ten sam, nie tłumi oryginalności ani osób, ani ludów, nie tłumi geniuszu ich kultur, lecz sprawia, że każdy wyraża «w swym własnym języku» dzieła Boga. Zatem Duch Święty aktualizuje i upowszechnia zbawienie przez dawanie świadectwa w imię Chrystusa i Jego mocą, pobudza uczniów do przepowiadania, nawet szczególnie określając mające temu służyć zabiegi i drogi. Duch Święty zatem interweniuje w życie Kościoła i prowadzi do pełniejszego zrozumienia dzieła Jezusa i jego interpretacji. Inspirowany przez Ducha Świętego nauczanie apostolskie głosi spełnienie się zapowiedzi proroctw Starego Testamentu, dokonane z inspiracji tegoż Ducha. Dzieje Apostolskie wskazują więc na jedność, ciągłość i autentyczność misji proroków Starego Testamentu, Jezusa i Apostołów, a w dalszej konsekwencji wszystkich wierzących.
Słuchacze świadectwa mogą jednocześnie doświadczyć skutków dzieła Zbawiciela i przekonać się o prawdziwości głoszonej nauki, dzięki udzielonemu im darowi Ducha Świętego, który w nich działa. Uwierzenie w Jezusa, połączone z chrztem, jest wystarczające, aby mieć udział w charyzmatycznej mocy Jezusa (zob. Mk 16, 16-17). To posługiwanie zarówno Jezusa, jak i Jego uczniów, prowadzące nieraz do cierpienia, a nawet do śmierci, odbywa się poprzez uzdrowienia i egzorcyzmy. Zatem udział uczniów w chrzcie w Duchu Świętym Jezusa oznacza wyposażenie w charyzmatyczną moc Jezusa, kontynuację Jego misji w chrzcie i charyzmatycznym posługiwaniu. Ale jednocześnie chrzest każdego wierzącego oznacza zgodę na pójście za Jezusem aż na krzyż. Gdy zwrócimy uwagę na zewnętrzne znaki towarzyszące wylaniu Ducha Świętego, możemy wnioskować o jego charyzmatycznym charakterze. Chrześcijanie czasów apostolskich oczekiwali bowiem na objawienie się charyzmatów jako normalnego skutku inicjacji chrześcijańskiej. Jednym z tych przejawów otrzymania Ducha Świętego jest niespotykana dotąd radość. Szczególną uwagę zwraca się jednak na otrzymanie daru języków i proroctwa. Zresztą to właśnie z tego powodu na apostołów patrzono jak na pijanych. Tak też powinno być w wypadku wszystkich wierzących w Chrystusa, którzy otrzymują konkretną misję w świecie, w którym żyją. Amen.