Blog

Walka mieszkańców o wybudowanie kościoła w Kędzierzynie-Koźlu

Sesja IPN w Opolu: „Aparat władzy i życie społeczne mieszkańców Śląska Opolskiego”, 23.10.2013

Jeśli wskazujemy na życie społeczne mieszkańców Śląska Opolskiego, to nie może zabraknąć oznak życia religijnego. Walka władzy z Kościołem katolickim w latach 1945-1989¹, podobnie jak w innych krajach, które znalazły się w orbicie wpływów radzieckich², przybierała na terenie Śląska Opolskiego różne formy³, uzgodnione z czynnikami partyjnymi, które widziały w Kościele katolickim swojego największego wroga⁴.

Już praktycznie od 1947 roku, w sposób niezakamuflowany, a po rozprawieniu się z opozycją polityczną i podziemiem niepodległościowym, już jawnie wskazywano na konfrontację z Kościołem katolickim jako priorytet w walce ideologicznej i politycznej. Osławiona płk. Julia Brystugierowa, zwana „Krwawą Luną”, uważała tę walkę za jedną z najtrudniejszych spraw dla aparatu bezpieczeństwa i najistotniejszą dla obecności komunistów w powojennej Polsce. Walka ta miała swój ośrodek decyzyjny w PPR a później w PZPR, kierujących polityką wyznaniową państwa przez wyznaczone do tego osoby, a zwłaszcza od 1950 roku przez Urząd ds. Wyznań z jego agendami wojewódzkimi, powiatowymi i miejskimi⁵, w walce „z nieprzejednaną wrogą działalnością hierarchii kościelnej, kleru świeckiego i aktywu katolickiego”⁶.

Wśród sposobów tejże walki możemy znaleźć oskarżenia o niechęć unormowania sprawy tymczasowości administracji kościelnej na Ziemiach Odzyskanych⁷; usunięcie administratorów apostolskich i „wybór” narzuconych wikariuszy kapitulnych w 1951 roku, w których pracę ingerowano bardzo dalece⁸; wysiedlenia kapłanów i sióstr zakonnych w latach powojennych i w 1954 roku⁹; utrudnienia związane z programem Wielkiej Nowenny, Peregrynacja obrazu Matki Bożej Częstochowskiej i Millenium Chrztu Polski w 1966 roku¹⁰. Do tego dochodziły jeszcze szykany administracyjne dokonywane przez Milicję Obywatelską i Urząd Bezpieczeństwa Publicznego a później Służbę Bezpieczeństwa¹¹ oraz Urząd ds. Wyznań¹²: przejęcia budynków kościelnych¹³; kary wobec duchownych i świeckich za zbiórki kościelne czy obronę swojej wiary¹⁴; blokowanie obsadzenia stanowisk kościelnych przez wyznaczone do tego osoby¹⁵; stałe monitorowanie pracy duszpasterskiej zakonów i księży diecezjalnych¹⁶; inwigilacja seminariów duchownych oraz powołanie kleryków do odbycia służby wojskowej i próby zaproponowania im innych studiów w zamian za rezygnacje z drogi powołania¹⁷; gwałcenie wolności religijnej i wystąpienia przeciwko osobom praktykującym swoją wiarę¹⁸; usuwanie lekcji religii i kary za ich nielegalne prowadzenie¹⁹; usunięcie krzyży z miejsc publicznych²⁰; wyrzucenie ze szpitali sióstr zakonnych i kaplic szpitalnych²¹; rozbijanie jedności duchowieństwa przez tworzenie kół księży patriotów²²; szykany po liście Biskupów Polskich do Biskupów Niemieckich w 1965 roku²³; rozmowy prewencyjno-ostrzegawcze z duchownymi i osobami świeckimi²⁴; szykany wobec duszpasterstwa akademickiego²⁵ i stowarzyszeń katolickich²⁶ czy wreszcie problemy z uzyskaniem pozwoleń na budownictwo sakralne²⁷.

Wstęp – niebezpieczna religia…

W związku z tym, że jednym z przejawów działania aparatu władzy PRL, było represjonowanie w rozmaitych formach, życia religijnego ludności Polski, a tym samym Śląska Opolskiego, nie może zabraknąć odniesienia do tego właśnie aspektu działania władz. Oczywiście nie da się omówić wszystkiego, ale chyba najlepszym przykładem będzie postępowanie władz wobec próśb mieszkańców o budowanie nowych obiektów sakralnych.

Omówienie to zostanie dokonane na przykładzie starań o budowę kościoła bł./św. Eugeniusza de Mazenoda w Kędzierzynie-Koźlu, jednym z najbardziej rozwijających się wtedy miast Śląska Opolskiego, zwłaszcza w latach 70. Artykuł ten zawierać będzie zarówno omówienie starań o wybudowanie kościoła w latach 1956-1974, ze szczególnym uwzględnieniem cofnięcia już wydanego pozwolenia w 1958 roku, oraz trudności wobec samej budowy kościoła w latach 1974-1981.

Tekst ten²⁸ zbiegł się w czasie, z zakończonymi już obchodami 30. rocznicy powstania parafii najpierw błogosławionego a później świętego Eugeniusza de Mazenoda w Kędzierzynie-Koźlu (29.09.1982) oraz rokiem 40. rocznicy udanej akcji zbierania przez parafian podpisów (13.01.1974) oraz zawiezienia petycji do KC PZPR i Urzędu ds. Wyznań w Warszawie (02.02.1974), w celu wymuszenia pozwolenia na budowę kościoła na Pogorzelcu w Kędzierzynie-Koźlu. Jest to też rok 40. rocznicy wydania pozwolenia na budowę kościoła przez Wojewodę Opolskiego Józefa Masnego (09.04.1974).

Zawarte w tekście informacje, to pokłosie kwerendy w następujących archiwach: Urząd ds. Wyznań w Warszawie, Komitet Centralny PZPR, Ministerstwo Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego, znajdujących się w Archiwum Akt Nowych w Warszawie; Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie i inne oddziały; Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu i Urząd Wojewódzki w Opolu, Komitet Wojewódzkiego PZPR w Opolu, Komitet Miejski PZPR w Koźlu i Kędzierzynie, znajdujących się w Archiwum Państwowym w Opolu a także Nadleśnictwo Kędzierzyn, którego dokumenty znajdują się w Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach.

Władza wobec Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Kędzierzynie-Koźlu

Praca Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej, od samego początku ich pobytu w Kędzierzynie-Koźlu, czyli od roku 1945, najpierw w parafii św. Mikołaja (1945[1948]-1984)²⁹, a następnie parafii św. Eugeniusza de Mazenoda (od 1982)³⁰, była solą w oku władzy, zwłaszcza Służby Bezpieczeństwa³¹ i rozwijanej przez nią agentury³². Szykany i kary administracyjne dotyczyły zarówno przyjęcia dostojników kościelnych, zgodnie z przysługującymi im honorami, jak to miało miejsce m.in. w wypadku kard. Stefana Wyszyńskiego (1949)³³; udostępnienia przez nagłośnienie chorym w szpitalu i stojącym pod kościołem ludziom możliwości uczestnictwa w nabożeństwach (1959)³⁴; nie wyrażenie zgody na poszerzenie cmentarza grzebalnego przy kościele św. Mikołaja (1957)³⁵ czy też działaniach podjętych, by umożliwić normalne funkcjonowanie klasztoru i parafii³⁶. Szykany nie ominęły także tych parafian, którzy protestowali w sprawie usunięcia lekcji religii ze szkoły i domagali się ich przywrócenia (1954), a wobec przedostania się informacji o powstaniu szkoły bez nauczania lekcji religii, wszczęto nawet śledztwo wobec protestujących osób (1957-1958)³⁷.

Reperkusje przyniosły także podejmowane próby budowlane (1973), mające za celu stworzenie salki parafialnej od strony cmentarza przy kościele św. Mikołaja. W związku, że oficjalnie miała być przeznaczona ma magazyn cmentarny, a ostatecznie służyła innym celom, problemy miał ówczesny proboszcz o. Jan Opiela OMI oraz inż. Tadeusz Buczma [w dokumentach błędnie nazwisko Buczyna – przyp. autora], który wg relacji o. Jana Opieli OMI m.in. za zatwierdzenie tego projektu miał stracić posadę architekta miejskiego i być skazanym na 3. lata więzienia³⁸.

Jednym słowem, starano się objąć „zainteresowaniem” całe spektrum działalności religijnej i społecznej, jaka miała miejsce w prowadzonej parafii³⁹. Nawet wobec niektórych zakonników chciano wytoczyć pokazowe sprawy karne za ich działalność⁴⁰. Dodatkowo zaangażowanie Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej wobec osób represjonowanych w wyniku wprowadzenia stanu wojennego (1981-1983), stanowiły kolejną kość niezgody⁴¹.

Działania władz nasiliły się zwłaszcza w momencie podjęcia starań o budowę kościoła na Osiedlu Pogorzelec, co było wyrazem jawnej niesubordynacji wobec „władzy ludowej” i oficjalnego wystąpienia duchowieństwa i wiernych przeciwko władzy ludowej⁴².

Starcie pierwsze (1956-1960) – nieudane…

Pierwsze poważne starcie w kwestii budowy nowego kościoła, związane jest z „Odwilżą Październikową”, kiedy podjęto pierwszą, niestety nieudaną, próbę budowy drugiego kościoła w Kędzierzynie⁴³.

Od grudnia 1956 roku pomiędzy Radą parafialną i parafią rzymsko-katolicką św. Mikołaja w Kędzierzynie, z proboszczem o. Janem Skrzynieckim na czele, a Miejską Radą Narodową w Kędzierzynie oraz Powiatową Radą Narodową w Koźlu, a także Ministerstwem Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego w Warszawie i Kozielskim Rejonem Lasów Państwowych w Opolu oraz Kurią Biskupią w Opolu, została wydana decyzja lokacyjna nr 125/57 na działkę o powierzchni 0,75 ha, choć początkowo miał to być teren większy⁴⁴. Informuje o tym także kronika parafialna domu zakonnego⁴⁵.

Dzięki dokumentom odnalezionym w archiwum Dyrekcji Lasów Państwowych⁴⁶, można podać więcej szczegółów tego zaangażowania. W kolejnym piśmie 28.03.1957 roku parafia św. Mikołaja (nr dz. 37/57), reprezentowana przez o. Jana Skrzynieckiego OMI i radnych parafialnych, których podpisy widnieją pod dokumentem, wystąpiła do Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego, za pośrednictwem Nadleśnictwa Kędzierzyn, o przydzieleniu gruntu pod budowę kościoła. Prośbę motywowano w sposób następujący: „Szybki wzrost Kędzierzyna i podnosząca się za tym liczba ludności miasta spowodowały, że tutejszy kościół parafialny okazał się za szczupły dla tak znacznej liczby wierzących, należących do tutejszej parafii tak, że zachodzi pilna konieczność budowy drugiego kościoła. Z tych względów Rada Parafialna w Kędzierzynie powzięła uchwałę, postanawiającą budowę takiego kościoła w dzielnicy Pogorzelec, której liczba ludności wynosi ok. 10000 osób, co już samo przez się predestynuje tę część miasta jako miejsce przyszłego kościoła”⁴⁷.

Za uchwałą podjętą przez radę parafialną poszły odpowiednie pisma, których treść była koordynowana przez emerytowanego adwokata Stanisława Kurysia, który był prawdopodobnie przewodniczącym rady a później komitetu budowy kościoła, jak podkreślane jest w dokumentach SB. Wystarano się o pozwolenie władz, reprezentowanych przez Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, która wydała stosowne pozwolenie z pozwoleniem na postawienie kościoła odpowiednio do warunków i potrzeb terenowych (nr dz. L.V/L/57). To właśnie ten dokument stanowił punkt wyjścia do pisma odnośnie terenów do ministerstwa⁴⁸.

Wobec wydania wstępnego pozwolenia przez Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej 27.07.1957 roku⁴⁹, na budowę kościoła przy dzisiejszej ul. Piotra Skargi (u zbiegu z ul. Mickiewicza, obecnie bloki na ul. Sosnowej), rozpoczęto procedurę pozyskania gruntu. Pozyskano go z Ministerstwa Leśnictwa, a następnie ogrodzono, wycięto rosnące na placu drzewa i postawiono krzyż. Dokonano także zbadania gruntu pod przyszłą budowę i przystąpiono do przygotowania architektonicznego projektu wstępnego całej inwestycji⁵⁰.

Teren ten został wyznaczony komisyjnie, przez pracowników przysłanych przez Powiatową Radę Narodową, pod przyszły kościół, plebanię-klasztor oraz niezbędny dziedziniec kościelny. Wyodrębnienie miało nastąpić z 36. Oddziału Nadleśnictwa Państwowego w Kędzierzynie, z którego miano pod budowę przeznaczyć ok. 2 ha lasu. Zapewniano jednocześnie, że wycięcie drzew nastąpi jedynie w tych miejscach, gdzie bezpośrednio będzie prowadzona budowa, a pozostały drzewostan miał stanowić tło dla budowanego kościoła. Do pisma załączono także szkic sytuacyjny, sporządzony przez Nadleśniczego A. Górskiego 27.03.1957 roku⁵¹.

Odpowiedź Włodzimierza Zandrowicza z Departamentu Zagospodarowania Lasu Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego, skierowana do Zarządu Lasów Państwowych w Opolu, nosi datę 8.06.1957 roku (nr ZL-2-1024/138/57 jako odpowiedź na nr ZU-2/1024/12 z 13.04.1957 roku). Wskazano tam, że ostateczne wyznaczenie terenu może odbyć się po wykonaniu decyzji ministra z 11.05.1957 roku (nr ZL-2-1024/2257), uzyskaniu i dostarczeniu zaświadczenia o szczegółowej lokalizacji wraz z planem sytuacyjnym oraz zgłoszeniu wniosku przez Kurię Administracji Apostolskiej Śląska Opolskiego lub ewentualnie na podstawie decyzji Prezydium MRN w Kędzierzynie⁵².

W odpowiedzi na wniosek do Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 23.07.1957 roku Zarząd Lasów Państwowych w Opolu 6.08.1957 roku, reprezentowany przez Zastępcę ds. Zagospodarowania Lasu mgr. inż. Józefa Lewandowskiego, nie wnosił zastrzeżeń, aby pod budowę kościoła przekazać 1,5 ha ziemi (nr ZU-2/1024/20/57/11/58). Stało się to w związku z pozytywną opinią Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Koźlu z 14.01.1957, pozytywną opinią Prezydium Wojewódzkiej K.P.G w Opolu z 29.07.1957 roku (nr 125/57), wcześniejszym przekazaniem gruntów Zakładom Przemysłu Azotowego pod osiedle domków jednorodzinnych i istniejącą już zabudową. Nie czyniono więc przeszkód w przekazaniu tego gruntu o powierzchni w zarząd i użytkowanie Kurii Biskupiej. Otwierało to drogę do zwrócenia się o oficjalne pozwolenie o grunt do Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego⁵³.

14.12.1957 roku Ministerstwo Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego w Warszawie, reprezentowane przez podsekretarza stanu Jerzego Knothe, w korespondencji z Kurią Biskupią w Opolu, nie mogąc użyczyć gruntu na podstawie prawnej wskazanej przez kurię, wyraziło zgodę na czasowe wydzierżawienie parafii wskazanego gruntu pod budowę przyszłego kościoła, o powierzchni 0,75 ha, w granicach wytyczonych przez architekta powiatowego wg planów zagospodarowania sporządzonych przez odpowiednie władze. Pismo zobowiązywało biskupa do delegowania proboszcza parafii o. Jana Skrzynieckiego OMI do zawarcia umowy dzierżawy oraz późniejszego wykupu gruntu, gdy sprawa zostanie do końca prawnie uregulowana a wycięcie drzew w miejscach, gdzie ma być prowadzona budowa będzie realizowane pod kierunkiem nadleśnictwa. Dokument dawał możliwość budowy na tym terenie kościoła i plebani, po załatwieniu niezbędnych formalności z architektem powiatowym. Kopie tego pisma otrzymali Urząd ds. Wyznań, Rejon Lasów Państwowych w Strzelcach Opolskich, Zarząd Lasów Państwowych w Opolu ora architekt powiatowy⁵⁴.

Na miejsce jej powstania wybrano dzielnicę Pogorzelec, która wtedy znajdowała się w znacznej odległości od kościoła parafialnego św. Mikołaja, co utrudniało dotarcie do świątyni. Finalizację sprawy przypieczętowała umowa z 07.01.1958 roku dotycząca dzierżawy wyznaczonego i przyznanego już pod budowę terenu⁵⁵.

Nadleśniczy inż. Andrzej Górski w piśmie do Zarządu Lasów Państwowych w Opolu z 3.08.1957 roku (nr spr. 10/57) wskazywał, że proponowany do budowę kościoła teren zalesiony jest drzewami ok. 82. letnimi, których wysokość średnia wynosi 16 metrów. Ze względu na to, że parcela stanowiła lukę między już wybudowanym żłobkiem i budynkami przy ul. Piotra Skargi, a jednocześnie na zapleczu proponowanej działki przeznaczono tereny pod zabudowę domków jednorodzinnych,  dlatego nadleśnictwo nie widziało przeszkód do jej odsprzedania lub przekazania⁵⁶.

W odpowiedzi na pismo ministerstwa Kuria Biskupia już 17.12.1957 roku (nr L.K.XI-11/57) upoważniła o. Jana Skrzynieckiego OMI do zawarcia umowy dzierżawy z Rejonem Lasów Państwowych w Strzelcach Opolskich, zgodnie z wytycznymi zawartymi w piśmie ministerstwa⁵⁷. Ze strony Kozielskiego rejonu Lasów Państwowych w Strzelcach Opolskich, upoważniony na mocy decyzji ministerstwa i decyzją dyrektora Józefa Musiela, do podpisania umowy został w styczniu 1958 roku delegowany Zdzisław Kassube, główny inżynier Zarządu Kozielskich Lasów Państwowych⁵⁸.

Umowa została podpisana 07.01.1958 roku przez o. Jana Skrzynieckiego OMI – w imieniu Kurii Biskupiej, inż. Zdzisława Kassube – w imieniu Kozielskiego Rejonu Lasów Państwowych, zaakceptowana przez dyrektora Józefa Musiela. Przekazywała ona w dzierżawę parafii św. Mikołaja teren 0.75 ha pod budowę kościoła w Kędzierzynie na Pogorzelcu, z możliwością jego pierwokupu gdy będzie ku temu prawna możliwość. Parafia zobowiązała się wpłacać roczny czynsz dzierżawny w sumie 100 zł do kasy nadleśnictwa Kędzierzyn, z wniesioną opłatą za pierwszy rok przy podpisywaniu dokumentu i następnych ratach każdego roku 1. września. Dzięki temu parafia zyskiwała prawo budowy kościoła i plebanii po uprzednim i ostatecznym załatwieniu spraw z architektem powiatowym. Zawarto w tej umowie także ustalone zasady wyrębu drzew w miejscu budowy. Umowę sporządzono w 6. egzemplarzach, z których 2. trafiły do parafii a pozostałe do właściwych urzędów⁵⁹.

Do umowy został załączony plan sytuacyjny, który zmieniał wcześniejsze ustalenia. Pierwotnie kościół miał stanąć na działce przy samej ulicy, gdzie obecnie znajduje się pomnik Powstańców Śląskich. Jednak jego lokalizacja, na wniosek architekta powiatowego (nr 1024/5/58), została przesunięta bardziej w głąb, gdzie dziś stoją budynki przy ul. Sosnowej. Stało się tak dlatego, że wybudowany już żłobek chciał, aby w jego bezpośrednim sąsiedztwie powstał ogródek, prawdopodobnie jako plac zabaw dla dzieci⁶⁰. To wyjaśniałoby rozbieżności wśród ludzi, którzy pamiętali tamte wydarzenia: jedni bowiem twierdzili, że kościół miał być przy samej ulicy, a inni że bardziej w głębi.

Decyzja o wybudowaniu kościoła na Pogorzelcu, jak wspominają świadkowie tych dni, przyjęta została pozytywnie przez mieszkających na tym terenie ludzi. Sami zorganizowali się w komitecie budowy kościoła i sami deklarowali zbieranie comiesięcznych sum pieniężnych na wzniesienie świątyni. Działalność tego komitetu została rozpracowana przez służbę bezpieczeństwa dzięki pomocy tajnych współpracowników i została wszczęta akcja dezintegrująca to środowisko⁶¹.

Szybko okazało się jednak, że władze nie zamierzają tak łatwo spełnić postulatów ludności. Pomimo licznych interwencji podejmowanych w tej sprawie, zwlekano z wydaniem ostatecznego pozwolenia na budowę. Ostatecznie 20.09.1958 roku pozwolenie zostało cofnięte przez Wydział Architektury i Nadzoru Budowlanego, mimo zebrania części materiałów budowlanych potrzebnych do inwestycji oraz uzbieranych przez ludzi 200 000 złotych na budowę kościoła, których z tego powodu inwigilowano⁶². Następnie rozebrano ogrodzenie, wycięto postawiony tam już krzyż a teren, na którym miał stanąć kościół, przeznaczono pod budownictwo mieszkaniowe⁶³. Teren ten przekazano najpierw Spółdzielni Mieszkaniowej „Chemik” w 1965 roku⁶⁴ a później Powiatowej Radzie Narodowej w Koźlu w 1969 roku⁶⁵.

Wysiłki w celu cofnięcia tej niekorzystnej decyzji zakończyły się tragicznie dla ówczesnego proboszcza o. Jana Skrzynieckiego OMI, który zmarł w czasie wyjazdu do Warszawy 24.09.1958 roku, interweniując w tej właśnie sprawie⁶⁶. Przyjęte rozwiązanie satysfakcjonowało aparat władzy, gdyż Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej nie zamierzało zezwolić na tę budowę, a inwestycję uznano za nielegalną⁶⁷.

Sytuację tę potwierdza notatka SB z 1958 roku, w której można przeczytać: „Na obecnym etapie kler czyni starania o wybudowanie kościoła na terenie miasta Kędzierzyna w dzielnicy Pogorzelec, lecz zezwolenia takiego jeszcze nie otrzymał. Plany budowy tego kościoła mają być dopiero w opracowaniu, jedynie starania są czynione o uzyskanie terenu i zezwolenia na budowę. Pieniądze na budowę tego kościoła uzyskiwane są poprzez różnorodne zbiórki pieniężne jak i z ofiar kościelnych (mają już dysponować sumą [? Niewidoczne – przyp. autora] 00.000 zł). Również na terenie Kędzierzyna krążą pogłoski, jakoby kler kędzierzyński zamierzał w przyszłości wybudować aż 4 kościoły na terenie samego Kędzierzyna jako uzasadnienie, że jest to miasto o perspektywicznej rozbudowie”⁶⁸.

W wykazie obiektów sakralnych do października 1956 roku nie stwierdzono nielegalnego budownictwa sakralnego. Po cofnięciu pozwolenia na budowę kościoła w 1958 roku inwestycja to została uznana za nielegalną. W dokumentach można znaleźć następującą informację: „kościół murowany, parafia Kędzierzyn, miasto Kędzierzyn Pogorzelec, powiat Koźle, diecezja opolska, nowa budowa, przygotowano plac pod budowę i zgromadzono częściowo materiał budowlany, budowę rozpoczęto w 1957 roku, Wydział Architektury i Nadzoru Budowlanego pismem z dnia 20.09.1958 roku (nr A.B.III/10/84/58) wstrzymał budowę, tutejsze prezydium nie zamierza wydać zezwolenia na budowę kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec”⁶⁹.

Jako oficjalną wersję, pomimo fizycznego odebrania terenu przez władze państwowe, podawano fakt, że teren przepadł na rzecz państwa, gdyż w latach 1958-1967 nie została uregulowana co roku symboliczna kwota 100 zł w ramach dzierżawy wieczystej⁷⁰. Kuriozum był fakt, że parafia miała rzekomo płacić za grunt, który został jej odebrany.

Parafianie jednak nie chcieli zgodzić się z tym faktem i dlatego przeprowadzali zbiórki pieniężne w różnych częściach parafii. Jednak często w ludzkiej pamięci łączone są fakty z lat późniejszych  budowy innych kościołów w Kędzierzynie (nieśmiało pojawiały się plany budowy kościoła na Azotach oraz na NDM-ie), jak chociażby zbiórka na osiedlu na Azotach, która w świadomości była zbiórką na późniejszy kościół na tym terenie, a w rzeczywistości dotyczyła zbiórki na kościół na Pogorzelcu⁷¹.

2.06.1959 roku została przeprowadzona zbiórka pieniężna na budowę kościoła na osiedlu Zakładów Przemysłu Azotowego w Kędzierzynie. Osobami, u których później zakwestionowano listy i pieniądze, a całą sprawę skierowano do kolegium karno-administracyjnego przy Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Koźlu. Głównym organizatorem zbiórki uznano Halinę Marek, żonę zastępcy dyrektora ZPA Wacława Marka, która 23.06.1959 roku została ukarana grzywną w wysokości 1500 zł. Jako jej współpracownice uznano Stanisławę Sosnę, Marię Stanik, Elżbietę Bednorz, Marię Wiśniewską i Annę Bohm, które ukarano grzywnami od 400 do 500 zł. Oskarżone zgodnie na rozprawie zaprzeczyły, jakoby do zbierania tych pieniędzy namawiał je o. Jerzy Machoń OMI. Na listach znalazły się także nazwiska 8. członków partii, które przekazano Sekretarzowi Komitetu Powiatowego PZPR. Zbiórki pieniędzy dokonywała także Zofia Kucharz, zamieszkała w Kędzierzynie żona funkcjonariusza KPMO z Gliwic. Przeprowadzono z nią rozmowę profilaktyczną a materiały przesłano do KWMO w Katowicach⁷².

Wydarzenie to odbiło się szerokim echem i oburzeniem mieszkańców osiedla, pracowników ZPA, co relacjonował TW „Las”, jeden z pracowników ZPA. Relacjonował m.in., że mąż Haliny Marek, inż. Wacław Marek, zastępca dyrektora tej sytuacji nie daruje, gdyż czasy stalinowskie minęły a osoby, które atakują ludzi wierzących powinny ponieść karę za swoje postępowanie. Mąż Stanisławy Sosny, Józef Sosna, stwierdził, że o takim postępowaniu dowie się cały świat, gdyż takie postępowanie pokazuje jednoznacznie stosunek władzy do ludzi wierzących, a tego nawet Hitler tutaj nie robił. Jednocześnie pracownik ZPA Jerzy Wóycikiewicz, że wredna polityka uprawiana przez władzę wobec Kościoła niczego dobrego nie przyniesie, przecież ci ukarani ludzie nie prowadzili żadnej wrogiej roboty⁷³.

Jednak chyba największe wrażenie na funkcjonariuszach partyjnych zrobiła pogłoska, że delegacja parafian w tej sprawie był w Kurii Biskupiej w Opolu, gdzie powiedziano jej, że Watykan został już o sytuacji poinformowany. Z tego powodu zawiadomiono sekretarza KP PZPR i usiłowano się dowiedzieć czy informacja o wyjeździe delegacji do Opola jest prawdziwa. Wobec braku potwierdzenia tej informacji czynniki partyjne uległy uspokojeniu, a inż. Wacława Marka, Józefa Sosnę i Jerzego Wóycikiewicza poddano obserwacji agenturalnej⁷⁴.

Poprzez sieć donosicieli dowiedziano się, że o. Jerzy Machoń OMI, po incydencie z osobami zbierającymi pieniądze na budowę kościoła, rozwiązał radę parafialną i zabronił ludziom świeckim zbiórek pieniężnych na ten cel⁷⁵. Było to być może zgranie taktyczne, aby ludzi zaangażowanych w starania o budowę kościoła nie narażać niepotrzebnie na represje władzy.

Chciano wykorzystać także zainteresowanie pojedynczych parafian losem pieniędzy zbieranych na budowę kościoła, a nie wykorzystanymi ze względu na cofnięcie pozwolenia, próbowano wywnioskować, jak można zantagonizować na tym tle parafian i duszpasterzy. Przygotowywano grunt pod ten temat na początku 1966, aby w dogodnym momencie wywołać konflikt i w ten sposób zakłócić kościelne i parafialne obchody milenijne⁷⁶.

Cofnięcie pozwolenia nie oznaczało jednak rezygnacji z planów budowy kościoła na Pogorzelcu, gdyż kontakt obywatelski (KO) „Hajdo” relacjonował, że postulat w tej sprawie ma być podniesiony na jednym z zebrań przedwyborczych w 1960 roku. Donosił także, że początkowo planowane jest postawienie kaplicy, na którą materiały mają być zorganizowane z ZPA poprzez zatrudnione tam osoby. Jednak informacja ta nie była sprawdzona, więc postanowiono rozpocząć próbę zwerbowania agenta, który byłby w tym wszystkim zorientowany⁷⁷.

Wobec atmosfery zagrożenia, jaka towarzyszyła władzy ludowej ze strony samych obywateli, podjęto decyzję o założeniu 24.08.1959 roku sprawy obiektowej „Aktywiści”, którą objęto proboszcza o. Jerzego Machonia OMI, dyrektora szpitala miejskiego w Kędzierzynie dr Władysława Opolskiego, żonę zastępcy dyrektora ZPA Halinę Marek oraz adwokata Stanisława Kurysia. Ich winą było skupianie wokół siebie ludzi, którzy chcieli angażować się nadal w starania o budowę kościoła na Pogorzelcu i zbieranie pieniędzy na ten cel oraz organizowania akcji protestacyjnych przeciw usunięciu religii ze szkół⁷⁸.

Jak ważna była to kwestia może świadczyć fakt chęci pozyskania agentury, by mieć większe rozeznanie w działaniu tej grupy. Wykorzystano w tym celu ob. S. L., B.P. P.D., KO „Hajdo”, KO „Walek” i KO „Serżysko”. Prowadzono także stałą inwigilację należącej do grupy skupionej wokół o. Jerzego Machonia OMI osób, w której m.in. znalazła się Kazimiera Szustakiewicz, która wcześniej ukarana została sankcjami administracyjnymi ze względu na uczestnictwo w nielegalnej zbiórce pieniędzy na budowę kościoła⁷⁹.

Oczywiście pod stałym nadzorem była Halina Marek, która nie tylko napsuła krwi władzy w kwestii budowy kościoła na Pogorzelcu i zbierania na ten cel pieniędzy, ale wcześniej zaangażowana była także w przywrócenie religii do szkół. To ona pod koniec 1958 roku przewodziła grupie kobiet, które domagały się w Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, by w szkołach kędzierzyńskich mogli uczyć religii księża zakonni⁸⁰.

Sprawie tej przyglądano się uważnie, gdyż osoby związane z walką o religię w szkole były również tymi, które angażowały się w starania o budowę kościoła na Pogorzelcu. Jednak mimo tego zainteresowania płynęły do SB sprzeczne informacje. Jedne dotyczyły kazania o. Jerzego Machonia OMI, na którym miał mówić, aby nie zbierać składek, bo budowa kościoła została wstrzymana przez władze. Z drugiej strony właściciel Lokalu Kontaktowego „Zakład” donosił, że proboszcz nadal wskazuje, aby wypisywać deklaracje leżące w kościele i wpłacać pieniądze na budowę. Ta sama osoba informowała, że w rozmowie z Janem Wantem, dowiedział się, że na wybudowanie kościoła zebrano jak dotychczas 500 tysięcy złotych a potrzeba 5 milionów. Informacja tę miał uwiarygodniać fakt, że Jan Want był członkiem rady parafialnej i należał do grona komitetu budowy kościoła⁸¹.

Na podstawie dokumentów można odtworzyć skład komitetu budowy kościoła na Pogorzelcu, do którego m.in. należeli: przewodniczący: Stanisław Kuryś – emerytowany adwokat oraz Jan Want – pracownikiem Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej w Opolu, Stanisław Lasota – członek PZPR, który wcześniej udostępniał swoje mieszkanie SB na lokal kontaktowy. Niestety mimo wysiłków SB nie udało się ustalić pełnej listy osób należących do komitetu, a szczególnie miejsca przechowywania pieniędzy na budowę kościoła⁸².

O. Proboszcz Jerzy Machoń OMI, z poparciem ks. bp. Franciszka Jopa, organizował działania na rzecz przywrócenia budowy kościoła. Specjalne pismo nawet wystosował do Warszawy ks. bp Jop, ale jak można było się spodziewać przyszła odpowiedź negatywna⁸³.

Agentura, działająca wokół Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej donosiła, że mimo odpowiedzi odmownej, o. Jerzy Machoń OMI twierdził, że jeśli otrzymałby pozwolenie na budowę kościoła, to materiał się znajdzie a pieniądze są zgromadzone⁸⁴. Próbowano także wykorzystać nieporozumienia i napięcia, jakie powstawały pomiędzy „ludnością napływową” a o. Jerzym Machoniem OMI, zwłaszcza wśród ludzie zaangażowanych w działalność parafii⁸⁵.

W tym okresie rozpracowywaniem Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej zajmowali się z ramienia SB w Koźlu: m.in. kpt./ppłk. Władysław Siemek, Zastępca Komendanta ds. Bezpieczeństwa/I Zastępca Komendanta ds. SB KPMO; por. Czesław Sołtysik – Zastępca komendanta ds. bezpieczeństwa/I zastępcy komendanta ds. SB KPMO; starszy oficer operacyjny ppor. Feliks Danielewski i por. Wiktor Kocoń, starszy oficer ds. Bezpieczeństwa.

W Opolu m.in. mjr/ppłk. Jan Pomierny – Naczelnik Wydziału III KWMO; mjr Józef Adamczyk – Zastępca Naczelnika Wydziału III KWMO; mjr Mieczysław Roch – Zastępca Naczelnika Wydziału III KWMO; Bronisław Łapanowski – starszy oficer operacyjny gr V, Wydziału III KWMO; ppłk. Andrzej Kościukiewicz – komendant KWMO; mjr/ppłk. Henryk Trzciński – I Zastępca Komendanta KWMO ds. Bezpieczeństwa/ds. SB; mjr Włodzimierz Kaliszuk – Zastępca Komendanta KWMO ds. Bezpieczeństwa/ds. SB; mjr/ppłk. Mieczysław Świderski – Naczelnik Wydziału Ewidencji Operacyjnej/Wydziału „C” KWMO; ppłk. Feliks Miatkowski – Naczelnik Wydziału „T” KWMO; ppłk. Jan Wieczorek – Zastępca Naczelnika Wydziału „T” KWMO; kpt./mjr Stanisław Olejnik – Kierownik Samodzielnej Sekcji „W” KWMO⁸⁶.

Starcie drugie (1960-1974) – nieudane…

Drugim etapem walki były lata 60. i początek lat 70. XX wieku, kiedy to Kuria Biskupia w Opolu i Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej starali się o pozwolenie na budowę kościoła, choć władza wszelkimi możliwymi sposobami starała się rozwinąć sieć agenturalną, by kontrolować te wysiłki oraz czyniła wszystko, by skłócić duszpasterzy z parafianami⁸⁷.

Przez kolejne 18. lat podejmowano nieudane próby mające na celu wybudowanie kościoła na rozwijającym się wciąż osiedlu Pogorzelec. Władza bardzo irytowała się na fakt, że o swoich poczynaniach Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej informują lokalną społeczność, przedstawiając faktyczny stan rzeczy i obstrukcję czynioną w tej sprawie przez „władze ludową”⁸⁸.

Od 1967, na wyraźne polecenie ks. bp. Franciszka Jopa, zintensyfikowano starania o budowę kościoła. Niestety przez kolejne 7. lat bezskuteczne były monity kurii biskupiej, samej parafii oraz prowincjała Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej. Kanałami zakonnymi uruchomiono także interwencję przez polskich oblatów w Kanadzie oraz poproszono o pomoc o. Wilhelma Kubsza OMI. 4. razy do roku do władz centralnych w Warszawie i władz wojewódzkich w Opolu udawała się też delegacja parafian, by wymóc na władzy pozwolenie na budowę, niestety bez rezultatu⁸⁹.

Kolejna batalia rozpoczęło się na początku lat 70. Starania czynili duszpasterze, Prowincja Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej i Oblaci spoza Polski, Kuria Biskupia, znów irytując swoimi poczynaniami Służbę Bezpieczeństwa i „władzę ludową”⁹⁰.

W tym czasie zintensyfikowano także wizytację domów zakonnych na terenie województwa opolskiego w Bodzanowie i Kędzierzynie, przeprowadzane przez wojewódzkie agendy Urzędu ds. Wyznań. Sprawa starań o budowę kościoła pojawia się w nich przy okazji omawiania innych spraw związanych z funkcjonowaniem parafii i domu zakonnego⁹¹.

Sprawa ta pojawiała się, szczególnie na początku lat 70. w odezwach biskupa do wiernych administracji śląska opolskiego a później diecezji opolskiej w związku z budową kościołów na terenie diecezji⁹². Kwestia ta została szczególnie poruszona w odczytanej wiernym na terenie diecezji opolskiej „Odezwie w sprawie budowy kościołów w 1973 roku”, znajdując także swój oddźwięk w programach radiowych sterowanego przez komunistów Polskiego Radia⁹³.

Starania Oblatów polegały także na wywieraniu nacisku na władzę w postaci pisania petycji do władz i komuników, skierowanych do parafian. Czasem stosowano metodę pochlebstwa wobec władzy najniższego szczebla, aby w wygłaszanych kazaniach zjednać sobie władze terenowe⁹⁴.

Szczególnie w początku lat 70. Sprawa ta była podejmowana w rozmowach z władzami Urzędu ds. Wyznań w Warszawie przez ówczesnego Prowincjała o. Józefa Tomysa OMI, jak chociażby ta z Aleksandrem Skarżyńskim 26.02.1972 roku. Miał podczas niej tam usłyszeć, że sam urząd nie widzi przeszkód w wydaniu pozwolenia, choć była to oczywiście gra pozorów. Jednak na skutek tych rozmów, odbyła się w tej sprawie także konferencja z ks. bp Franciszkiem Jopem z Opola, w której oprócz prowincjała uczestniczył także o. Jan Opiela OMI⁹⁵.

Sprawa ta była jedną z pierwszych, jaką poruszył w swoim spotkaniu w Urzędzie ds. Wyznań w Warszawie nowy prowincjał Polskiej Prowincji Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej o. Alfons Kupka OMI, 07.03.1974 roku a zatem praktycznie miesiąc przed ostatecznym wydaniem pozwolenia na budowę kościoła⁹⁶.

Działania podejmował także, informowany na bieżąco o rozwoju sytuacji, o. Jan Opiela OMI, którego w tych wysiłkach wspomagał kapelan garnizonowy w Katowicach a następnie w Jeleniej Górze o. Wilhelm Kubsz OMI, pierwszy kapelan Dywizji Kościuszkowskiej i Generalny Dziekan tej formacji. O. Wilhelm Kubsz OMI sam rozmawiał także z dyrektorem Aleksandrem Skarżyńskim, jak i również czynił to w Warszawie w obecności o. Jana Opieli OMI, np. w czerwcu 1972 roku. W czasie tych spotkań miano stwierdzić, że pozwolenie zostanie wydane, jeśli kościół będzie budowany za dewizy oraz, że Urząd ds. Wyznań nie widzi przeciwwskazań, ale ostateczna decyzja należy do Prezydium WRN w Opolu⁹⁷.

W związku z powyższym o. Jan Opiela OMI, starał się zorganizować osoby, które pojechałyby do Opola w specjalnej delegacji tym razem już nie kleru, ale parafian. Starał się rozeznać, kto w Kędzierzynie zna osobiście Przewodniczącego Prezydium WRN Zdzisława Pietkę lub wpływowe osoby w tym gremium. Rozmawiał w tej sprawie z: Alfonsem Warzechą – rencistą, powstańcem śląskim i członkiem ZBOWiD, ????? Taperem – nigdzie nie pracującym oraz ???? Kidrowem – pracownikiem ZPA i członkiem PZPR. Jednak jako jedyny na pośredniczenie w rozmowach zgodził się Alfons Warzecha. Stało się tak również ze względu na przeciwdziałania, jakie podjęło SB wobec działalności o. Jana Opieli OMI⁹⁸.

Wobec takiego obrotu sprawy, mimo braku w ręku oficjalnego potwierdzenia dotyczącego budowy kościoła, czyniono już wstępne starania rozeznania kosztów budowy kościoła oraz zaczęto opracowywać plany, przystosowane do posiadanego terenu pod budowę kościoła. Jednocześnie we wszystkich spotkaniach z władzami terenowymi podnoszono tę sprawę jako najważniejszą⁹⁹.

Urząd ds. Wyznań w Warszawie, wraz ze swoimi agendami terenowymi, jak i SB na różnych poziomach stale monitorowała działania Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej, dotyczące działań zmierzających do wybudowania kościoła na Pogorzelcu w Kędzierzynie. Zresztą sprawa budowy kościoła traktowana była przez władze jako element przetargowy w rozmowach z przełożonymi zgromadzenia¹⁰⁰.

W jednym z nich protokołów wizytacji domu zakonnego i parafii, z początku 1974 roku, zawarta jest następująca informacja: „Od 1957 roku zakon i Kuria Biskupia w Opolu – czynią usilne starania o uzyskanie pozwolenia na budowę nowego kościoła w Kędzierzynie, uzasadniając to tym, że obecny kościół parafialny – jest za mały i nie jest w stanie obsłużyć wiernych 37. tysięcznego miasta, nadmieniając że Kędzierzyn jest miastem rozwojowym tak pod względem demograficznym, jak i budowlanym. Władze kościelne jak i ludność wierząca tej parafii zabiegają u władz państwowych (śląc petycje, delegacje) wszystkich szczebli o pozwolenie na budowę nowego kościoła. W czerwcu 1973 roku na ręce Przewodniczącego Prez.[ydium] WRN w Opolu wpłynęło również pismo Prowincjała Polskiej Prowincji OO Oblatów w Kanadzie, w którym zwraca się on z prośbą o pozwolenie, oferując jednocześnie pomoc finansową z utworzonego w tym celu specjalnego funduszu prowincji w Kanadzie. Fotokopię odpowiedzi Przewodniczącego Prez.[ydium] WRN w Opolu przekazał z Kanady do domu zakonnego w Kędzierzynie. Prob.[oszcz] parafii ks. Jan Opiela w sprawie budowy kościoła interweniował osobiście u I sekretarza KP w Koźlu”¹⁰¹.

Natomiast jedno ze sprawozdań dotyczące pracy Zgromadzenia z 30.04.1974 roku stwierdza: „W dążeniu do uzyskania pozwolenia na budowę kościoła w Kędzierzynie Zgromadzenie stosowało taktykę zróżnicowaną: niezależnie od zjednywania sobie władz terenowych pozytywnymi akcentami w kazaniach, usiłowano wywierać różnorodne naciski. Przy zachowaniu znacznego umiarkowania inspirowało ono ustne i pisemne petycje do władz i ogłosiło kilkakrotnie komunikaty do wiernych. Zgromadzenie wykorzystuje wprawdzie we własnym interesie dążenie hierarchii do rozdrobnienia parafii, ale samo nie inicjuje tych zmian organizacyjnych. Swoją nielojalną w tym względzie postawę usiłuje ono przed władzami państwowymi usprawiedliwić naciskami ordynariuszy”¹⁰².

Pierwszymi krokami ku budowie nowej świątyni stały się także zmiany własnościowe gruntów, a zwłaszcza urzędowe potwierdzenie nie tylko przejścia na własność parafii św. Mikołaja kościoła, cmentarza parafialnego i 1/2 plebanii przy tymże kościele, ale także gruntu o wielkości 40 arów, pod budowę przyszłej świątyni¹⁰³. Dokumenty wskazują jednak, że nie tyła to sprawa łatwa i oczywista, gdyż podejmowane rozmowy ze strony ówczesnego prowincjała napotykały opór ze strony Kurii Biskupiej. Kompromisem było otrzymanie przez Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej na własność 1/2 części klasztoru przy kościele św. Mikołaja oraz decyzja, że nowy kościół i pomieszczenia klasztorne, budowane na ziemi oblackiej, będzie należał do zgromadzenia i Misjonarze Oblaci będą jego duszpasterzami¹⁰⁴.

Ten pierwszy etap został uwieńczony pierwszym małym sukcesem. 28.09.1970 roku Polska Prowincja Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej otrzymała prawo pierwokupu ziemi, wstępnie przeznaczonej pod budowę kościoła. Szczegóły w tym względzie ustalili o. Prowincjał Alfons Kupka OMI, reprezentujący Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej oraz Siostra Prowincjalna Sióstr Służebniczek. W ten sposób teren, o powierzchni 0,40 ha, przy ul. Ligonia 22 stał się własnością oblacką 29.06.1971 roku, ale na potwierdzenie tego stanu rzeczy trzeba było czekać do 29.06.1973 roku, kiedy uprawomocnieniu uległa decyzja Wydziału ds. Wyznań w Opolu z 15.06.1973 roku¹⁰⁵.

Jednakże rozmowy Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej z Siostrami Służebniczkami NMP zostały wsparte spotkaniem, jakie odbyło się w Kędzierzynie 13.12.1972 roku z udziałem ks. bp. Antoniego Adamiuka i notariusz Kurii Biskupiej ks. Paweła Kałuży. Matka Prowincjalna Sióstr Służebniczek NMP wyraziła w czasie tej rozmowy wolę przekazania ich gruntu pod budowę kościoła¹⁰⁶. To jednak nie zakończyło walki o grunt pod budowę kościoła, gdyż wciąż władze piętrzyły nowe trudności.

Wszystkie te starania sprawiły, że teren ogrodu klasztoru Sióstr Służebniczek NMP został wyłączony z miejskiego planu zagospodarowania, jako miejsce budowy domów mieszkalnych. Nie obyło się jednak bez protestów spółdzielni mieszkaniowej, która na terenie przeznaczonym pod ewentualną budowę kościoła chciała wybudować kolejne bloki¹⁰⁷.

Zgodnie z telefonogramem z 25.01.1974 roku, kwestia budowy kościołów, wraz z planami prezentowanymi na terenie województwa opolskiego, przez kurię biskupią w Opolu (27.12.1973) i Wrocławiu (02.01.1974), konsultowane były z władzami w Warszawie w początkach 1974 roku¹⁰⁸. Owocem tego faktu stała się dająca nadzieję odmowa załatwienia sprawy zatwierdzenia planu budowy obiektów sakralnych w terminie 2 miesięcznym, ze względu na konieczność wizji lokalnej, rozpoznania warunków fizjograficznych i zmiany planów zagospodarowania przestrzennego. Jako termin ostatecznej odpowiedzi na wniosek Kurii Biskupiej Dyrektor Wydziału ds. Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Opolu Adam Urbanowicz wskazał 31.05.1974 roku¹⁰⁹.

Działania SB wobec o. Jana Opieli OMI zostały podjęty już w 1966 roku, a szczególnie zostały one zintensyfikowane, kiedy został administratorem parafii św. Mikołaja w Kędzierzynie we wrześniu 1967 roku, choć przez władze nominacja ta była postrzegana pozytywnie. Kontrolowano wszystkie jego publiczne wystąpienia i zauważono np. że mimo zapewnienia, że nie przeczyta w całości listu biskupa na temat budowy nowych kościołów w diecezji, przeczytał ten komunikat w całości¹¹⁰.

Wobec nasilenia działań zmierzających do wybudowania kościoła zainteresowanie o. Janem Opielą OMI ze strony SB wzrosło, co objawiało się m.in. zbieraniem informacji na jego temat, przygotowaniem charakterystyki jego samego oraz wszystkich żyjących wtedy członków jego rodziny, podważaniem polskości jego rodziny a tym samym patriotycznego nastawienie, zarzucaniem mu tendencji proniemieckich, by w ten sposób zdyskredytować go wobec parafian czy wreszcie pozyskiwaniem informacje o tym, komu jest przychylny i na kogo będzie głosował w wyborach prowincjała¹¹¹.

Próbowano także wykorzystać znajomości, które wraz z o. Jerzym Jagłą OMI miał o. Jan Opiela OMI. Chodziło dokładnie o kontakty z pracownicą poczty z centrali telefonicznej w Kędzierzynie, która w tym czasie została skazana za szpiegostwo na rzecz RFN oraz niechęć o. Jana Opieli OMI z powodu skierowania go do parafii w Gorzowie Wielkopolskim a jednocześnie chęć powrotu za wszelką cenę do Kędzierzyna, co stało się też na wyraźne życzenie ks. bp. Franciszka Jopa¹¹².

Do inwigilacji środowiska wykorzystano wszelkie możliwe środki agenturalne nie tylko z samego Kędzierzyna, jak TW „Sławomir”¹¹³, TW „Majewski”¹¹⁴, TW „Marek”¹¹⁵, TW „Bronisław”¹¹⁶, TW „Karol”¹¹⁷, TW „Józef”¹¹⁸ i TW „Mozela”¹¹⁹, choć tak działającą agenturę – wraz z wymienionymi już wcześniej współpracownikami, uznawano wciąż za niewystarczającą.

Nad odpowiednim postępem prac, związanych z inwigilacją starań o budowę kościoła w tym czasie czuwali, ze strony agendy wyznaniowej w Koźlu ppor. Edward Grządziel, starszy oficer operacyjny SB KPMO, zajmujący się sprawami wyznaniowymi, którego prace koordynował: kpt./ppłk Władysław Siemek – zastępcy komendanta ds. bezpieczeństwa/I zastępcy komendanta ds. SB.

Na poziomie wojewódzkim w Opolu byli to przedstawiciele wydziału IV: naczelnicy: mjr/ppłk. Jan Pomierny, odwołany dyscyplinarnie oraz mjr Mieczysław Roch, mjr/ppłk. Stanisław Pyznar i ich zastępcy: mjr Mieczysław Roch, mjr/ppłk. Stanisław Pyznar, mjr Gustaw Abramczyk oraz kpt./mjr inż. Tadeusz Nowosielski – wcześniej kierownik grupy II wydziału IV KWMO i mjr Stanisław Wnuk.

Oczywiście nadzorowali ich zwierzchnicy: I zastępcy Komendanta KWMO ds. Bezpieczeństwa/ds. SB mjr/ppłk. Henryk Trzciński, mjr/płk. Henryk Zaszkiewicz, ppłk./płk. Józef Spisak, płk Kazimierz Modelewski oraz zastępcy Komendanta KWMO ds. Bezpieczeństwa/ds. SB: mjr Włodzimierz Kaliszczuk, ppłk. Ludwik Skowronek, ppłk Benedykt Drobot. Na ich pracą czuwali komendanci wojewódzcy MO: ppłk Andrzej Kościukiewicz, płk Kazimierz Chojnacki, płk Benedykt Cader, płk Stanisław Dudło (p.o.) oraz płk Julian Ulatówka.

Swoją pomocą służyli im inni funkcjonariusze SB w Opolu, zajmujący funkcje kierownicze, wraz ze swoimi podwładnymi. W wydziale II KWMO: naczelnicy – kpt./mjr Kazimierz Miś, mjr/ppłk Bogusław Szczepaniak i ppłk Józef Ciupek oraz ich zastępcy: mjr Aleksander Suszczyński, kpt./mjr Józef Wójcik, kpt./mjr Józef Ciupek, kpt./mjr Ryszard Głowacz, kpt. Franciszek Kujac, mjr Kazimierz Dunaj i mjr Jan Rojewski.

W wydziale III KWMO: naczelnicy: mjr/ppłk. Jan Pomierny, mjr/ppłk Józef Adamczyk, mjr Edward Kasperski, mjr/ppłk Ryszard Głowacz oraz ich zastępcy: mjr/ppłk Józef Adamczyk, mjr Mieczysław Roch, mjr Edward Kasperski, mjr Feliks Bielak, mjr Edward Gołębiowski, kpt. Józef Rzepa, por./kpt. Jerzy Zarębski, mjr Jan Rojewski i mjr Tadeusz Nowosielski.

W wydziale śledczym funkcje pełnili naczelnicy: kpt./ppłk. Ludwik Skowronek, mjr/ppłk Józef Strózik oraz ich zastępcy: kpt./mjr Antoni Sobczak, mjr Stanisław Kaczmarczyk, mjr Józef Strózik i mjr Gerhard Mischke.

Pomocą służyli także funkcjonariusze biura paszportowego, naczelnicy: kpt. Franciszek Bączyński, mjr/ppłk Sobczak Antoni oraz ich zastępcy: mjr Stanisław Rdest, kpt. Józef Maj, mjr Zygmunt Mroziński oraz mjr Lucjan Zasuwa. Uzupełniali ich funkcjonariusze zajmujący się kontrolą ruchu granicznego, naczelnicy: mjr Stefan Dworaźny, mjr Jerzy Lachowski, ppłk Józef Wójcik i ich zastępca, znany już z wcześniejszej inwigilacji Kościoła rzymskokatolickiego na terenie powiatu kozielskiego mjr Bolesław Lisikiewicz.

W wydziale „B” (obserwacja zewnętrzna) pracowali naczelnicy: mjr Henryk Kędziora i ppłk Dworaźny Stefan oraz ich zastępcy: mjr Józef Krzywański oraz mjr Jan Wierzyk. W wydziel Ewidencji Operacyjnej czyli Wydziale „C” (kartoteki, archiwum operacyjne), naczelnicy: mjr/ppłk Mieczysław Świderski, ppłk Władysław Lach i ppłk Józef Drewniak oraz ich zastępcy: mjr Józef Drewniak i mjr Fryderyk Wachowski. Natomiast w wydziale „T” (technika operacyjna m.in. podsłuchy) naczelnicy: ppłk Feliks Miatkowski i ppłk Jan Wieczorek oraz ich zastępcy: kpt./mjr Jan Wieczorek i kpt. Waldemar Przeniczny.

Funkcjonowanie wydziału „W” (kontrola korespondencji) zapewniali funkcjonariusze, naczelnik: ppłk/płk Stanisław Olejnik i jego zastępca kpt. Zygmunt Stefanowski. Samodzielną sekcją śledczą kierował kpt./mjr Aleksander Mikołaczuk. Samodzielną sekcją „A” (szyfry) mjr Mroczek Matylda a kierownictwo Samodzielnej Sekcji „W” (kontrola korespondencji) powierzono kpt./mjr Stanisławowi Olejnikowi. W dokumentach wymieniany jest jeszcze płk. Stanisław Mozal, zastępca naczelnika Wydziału I Departamentu IV MSW w Warszawie.

Funkcjonariusze SB z innych województw, zajmujący się innymi sprawami, czasem pomagali swoim kolegom z Opolszczyzny: por. Zygmunt Jasik, starszy oficer operacyjny grupy II wydziału IV KWMO w Katowicach; kpt. Henryk Sękulski, starszy oficer operacyjny RSB KPiMO w Pruszkowie; kpt. Mirosław Szulc, starszy inspektor grupy I wydziału IV KWMO w Poznaniu; nieznany stopniem i z imienia Kaźmierczak z Łodzi oraz por. Stanisław Kubiński z Gdańska¹²⁰.

Uzupełniali ich pracownicy Urzędu ds. Wyznań: Aleksander Skarżyński – dyrektor Urzędu ds. Wyznań w Warszawie, M. Żurawski, Aleksander Wołowicz – prawdopodobnie jeden z zastępców dyrektora oraz jego agend terenowych w Opolu: Adam Urbanowicz – kierownik Wydziału ds. Wyznań Prezydium WRN; Józef Kowalczyk – zastępca kierownika Wydziału ds. Wyznań Prezydium WRN oraz Edmund Rybarkiewicz – zastępca kierownika Wydziału Finansowego Prezydium WRN. W dokumentach pojawiają się także inicjały Eryka Sztekkera [czasem pisany jako Stekker]¹²¹.

Starcie trzecie (1974-1975) – pierwsze zwycięstwo…

W związku z nabraniem tempa przez sprawy związane z przygotowaniami do budowy kościoła, inicjatywą wykazali się tym razem parafianie. Zaczęto po niedzielnych Eucharystiach zbierać podpisy pod petycją o budowę kościoła. Ostatecznie, co wymagało cywilnej odwagi w tamtych czasach, na 51. listach, sporządzonych w 4. kopiach, podpisy swoje złożyło 3200. parafian. Przygotowane w ten sposób pismo zostało skierowane do KC PZPR oraz przedłożone w Urzędzie ds. Wyznań w Warszawie13.01.1974 roku, a jego kopie wysłano do Kurii Biskupiej w Opolu oraz Wydziału ds. Wyznań w Urzędzie Wojewódzkim w Opolu¹²².

Akcja zbierania tych podpisów została sprawnie zorganizowana, z zachowując niezbędnych reguł konspiracyjnych, bo maszynę do pisania sprowadzono z Gliwic, by przez działanie aparatu represji nie ucierpieli zaangażowani w ten proceder ludzie. Jednocześnie, aby nie sugerować, że inicjatorem nie są wierni, ale proboszcz, o. Jan Opiela sam w tym czasie wyjechał z parafii, by w ten sposób nie stwarzać wrażenia, że sprawa była uzgadniania z duchowieństwem. Akcja ta rozsierdziła jednak komunistyczny aparat represji¹²³.

Podpisy po petycją były zbierane w dwóch punktach w kościele 13.01.1974 roku¹²⁴. Przy jednym znajdowali się Ryszard Sadłucki, emeryt – ojciec byłego przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej oraz emerytowani kolejarz Leon Nandzik, a przy drugim znajdowały się 2. starsze kobiety. Taki obraz wyłania się z akt SB, ale przy zbieraniu podpisów przy stolikach zamieniały się jeszcze następujące osoby: Józefa Sadłucka, Maria Knapek, Czesław Kutek¹²⁵, Jan Krajewski, Gabriel i Danuta Badurowie, Anna Szlajner i Klara Pierszchała. Jeden punkt znajdował się w wejściu główny, a drugi w wejściu bocznym. Do godziny 13.00 zebrano 3000 podpisów, ale popołudniem władze zaczęły się interesować całą akcją. Listy do podpisów przynosiła Klara Pierszchała, autochtonka, sprzątająca kościół i po zakończeniu zbierania podpisów, to ona zebrała wszystkie listy ze sobą¹²⁶.

Sami inicjatorzy zbierania podpisów pod petycją oraz zaangażowani w akcję ich zbierania byli przygotowani na każdą ewentualność, ale okazało się, że w czasie zbierania podpisów do żadnego incydentu nie doszło. Jednak reakcje ludzi były różne: od lęku przed złożeniem podpisu, przez uważne obserwowanie, aż po telefony że akcja zorganizowana w kościele im się nie podoba. Sprawa budowy kościoła w Kędzierzynie wg dokumentów bezpieki miała być elementem przetargów władz z ówczesnym prowincjałem o. Alfonsem Kupką OMI¹²⁷.

Pokłosiem tej akcji były pytania o budowę kościoła w czasie odwiedzin kolędowych, o czym proboszcz poinformował w sprawozdaniu pokolędowym. Zawarł tam informację, że co prawda władzę nie wydały jeszcze decyzji pozytywnej, ale też nie ma negatywnej odpowiedzi, co pozwala żywić nadzieję na pozytywne zakończenie sprawy, bo władze zapewniły, że kościół w Kędzierzynie powstanie w pierwszej kolejności. Jednocześnie wskazał na podejmowane przez Kurię Biskupią, Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej, polonię Kanadyjską i parafian inicjatywy oraz interwencje u władz miejskich, powiatowych, wojewódzkich i centralnych. Zakomunikował, że przygotowywany jest już wstępny projekt na zlecenie o. Prowincjała a kościół zostanie usytuowany pomiędzy ulicami Kozielską i Ligonia¹²⁸.

Z przygotowaną wcześniej petycją i zebranymi podpisami delegacja parafian udała się 17-18.01.1974¹²⁹ roku do KW PRPR i Urzędu ds. Wyznań w Warszawie¹³⁰. W piśmie zawarte było stanowcze żądanie zrealizowania przedstawionego postulatu. Zapewniono ich w czasie tych spotkań, że wskazana przez nich sprawa zostanie rozpatrzona w pierwszej kolejności. Jednak w związku z brakiem reakcji czynników państwowych już 18.02.1974 roku skierowali kolejne zapytanie do Urzędu ds. Wyznań w Warszawie do Naczelnika Eryka Stekkera¹³¹.

Wg relacji świadków, w czasie spotkania w Urzędzie ds. Wyznań, jego dyrektor Aleksander Wołowicz dopytywał się skąd zdobyli tyle podpisów. Miał zapewnić w czasie tego spotkania, że „jeżeli będą realizowane wnioski o pozwolenie na budowę nowych kościołów dla diecezji opolskiej, wtenczas Kędzierzyn będzie brany pod uwagę na pierwszym miejscu”¹³².

W skład tej delegacji parafian, udającej się do Warszawy, wchodzili: Gabriel Badura, Jan Krajewski i Klara Pierszchała. Druga grupa pojechała także w najbliższym czasie do Urzędu Wojewódzkiego do Opola, – do Wydziału ds. Wyznań a stanowiły ją Waleria Prajzner i Klara Pierszchała, które wcześniej udały się do ks. bp. Antoniego Adamiuka i z jego błogosławieństwem udały się do urzędu. Dodatkowo delegacja do Warszawy zabrała ze sobą pismo 84. letniego Powstańca Śląskiego Alfonsa Warzechy, który uskarżał się w nim, że nie po to walczył o polskość tych ziem w czasie powstań śląskich, aby teraz mieć utrudniony dostęp do praktykowania swojej wiary. Oczywiście akcja ta nie mogła umknąć uwadze bezpieki¹³³.

W czasie podróży nocnym pociągiem do Warszawy z 17 na 18.01.1974 roku, przejeżdżając przez Częstochowę delegacja zobaczyła oświetloną wieżę Jasnogórskiego klasztoru i w modlitwie jej członkowie prosili Matkę Bożą o pomoc w pomyślnym załatwieniu sprawy, z jaką jechali do Stolicy¹³⁴.

Postawa ta wymagała wtedy ogromnej odwagi, gdyż wydarzenia te rozgrywały się między grudniem 1970 roku, kiedy władza spacyfikowała strajkujące Wybrzeże oraz czerwcem 1976 roku, kiedy rozegrały się wydarzenia w Radomiu i Ursusie, gdzie władza bezpardonowo rozprawiła się z protestującymi. Ludzie, którzy zaangażowali się w wywalczenie budowy kościoła musieli się z tymi faktami liczyć¹³⁵.

Pokłosiem tej akcji zbierania podpisów i ich przestawienia władzom w Warszawie i Opolu, były pytania o budowę kościoła w czasie odwiedzin kolędowych, o czym proboszcz o. Jan Opiela OMI, poinformował w sprawozdaniu pokolędowym. Zawarł tam informację, że co prawda władze nie wydały jeszcze decyzji pozytywnej, ale też nie ma negatywnej odpowiedzi, co pozwala żywić nadzieję na pozytywne zakończenie sprawy. Jednocześnie wskazał na podejmowane przez Kurię Biskupią, Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej, Polonię kanadyjską i parafian inicjatywy¹³⁶.

Determinacja ludności, która postawiła taki dyktat wobec władzy, okazała się skuteczna, gdyż 09.04.1974 roku Wojewoda Opolski Józef Masny wydał pozwolenie na budowę. Jednocześnie Kuria Biskupia w Opolu prosiła o pozwolenie na budowę innych jeszcze obiektów sakralnych, ale zezwolono jedynie na budowę kościoła w Kędzierzynie¹³⁷. Pozwolenie to zostało odczytane w kościele w czasie Mszy świętej rezurekcyjnej 14.04.1974 roku. Fakt ten uczczono dziękczynnym „Te Deum”, a wieli ludzi miało łzy w oczach, bo oto spełniło się to, czego od wielu lat bezskutecznie się domagali¹³⁸.

Sprawa ta nie wyglądała na pewnie załatwioną i nic nie wskazywało na pozytywne zakończenie starań o budowę kościoła. Sprawę tę podnosił nowo mianowany prowincjał o. Alfons Kupka OMI w czasie swojego pierwszego spotkania w Urzędzie ds. Wyznań w Warszawie 07.03.1974 roku, a zatem praktycznie na niecały miesiąc przed wydaniem oficjalnej zgody¹³⁹. Jeszcze 08.03.1974 roku TW „Majewski” donosił, że o. prowincjał Alfons Kupka OMI podnosił tę sprawę w Urzędzie ds. Wyznań w Warszawie¹⁴⁰. Sytuacje te pokazują, jaką grę w tej sprawie prowadziły władze PRL.

Wydanie pozwolenia zostało poprzedzone konsultacjami pomiędzy Wydziałem ds. Wyznań Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu a Urzędem ds. Wyznań w Warszawie, o czym świadczy pismo z 28.09.1973 roku, skierowane przez dyrektora wydziału w Opolu Adama Urbanowicza do dyrektora w Warszawie Aleksandra Merkera (Nr Wz. 610/36/73), przekazane następnie jak świadczy odręczny dopisek do Aleksandra Wołowicza. Zawiera ono następującą informację, odnośnie budownictwa sakralnego na terenie Opolszczyzny w 1974 roku: „I. Wyrazić zgodę na budowę kościoła parafialnego w Kędzierzynie. Parafia w Kędzierzynie administrowana jest przez zgromadzenie zakonne OO Oblatów prowincji poznańskiej. Miasto Kędzierzyn jest czterdziestotysięcznym miastem rozwojowym, zarówno pod względem demograficznym jak i budowlanym – szczególnie ze względu na rozwój przemysłu chemicznego. Obecny kościół parafialny /jedyny/ jest za mały by pomieścić wiernych w czasie nabożeństw. W związku  tym ludność wierząca tej parafii od dłuższego czasu śle petycje do różnych instytucji państwowych prosząc o wyrażenie zgody na budowę kościoła. W tej sprawie przyjeżdżały do Wydziału do Spraw Wyznań, Przewodniczącego Prezydium WRN i Urzędu do Spraw Wyznań delegacje z Kędzierzyna. W czerwcu bieżącego roku na ręce Przewodniczącego PWRN wpłynęło pismo Prowincjała Polskich Oblatów w Kanadzie, w którym prosi o rozwiązanie tego problemu oferując jednocześnie pomoc finansową z tworzonego w tym celu specjalnego funduszu Prowincji w Kanadzie. Systematyczne odmawianie planu budowy tego kościoła powoduje rozgoryczenie wśród ludności wierzącej w Kędzierzynie”¹⁴¹.

Decyzja o wydaniu pozwolenia na budowę kościoła w Kędzierzynie, po 18. latach bezskutecznych starań i 14. od bezskutecznej walki o przywrócenie pozwolenia cofniętego w 1958 roku, spowodowała pożądane przez władze skutki w postawach i rozmowach oblatów. Widać zatem wyraźnie, że wydanie tej decyzji nie było czymś bezinteresownym. Urząd ds. Wyznań notował pozytywne postawy wobec władzy z Zgromadzeniu Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej po ogłoszeniu tej decyzji¹⁴².

W 1974 roku, po długich latach uregulowano kwestie osobowości prawnej zgromadzenia w Kędzierzynie. Pismo w tej sprawie, w imieniu parafii, wysłał o. proboszcz Jan Opiela OMI do WdsWUW (nr WZ 6-600/2/74). Chodziło o to, że działka budowlana, pod powstający kościół (nr KW 18941, nr mapy 4, nr działki 660), będąca własnością klasztoru Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej, miała powierzchnie 0,4000 ha. Z tego terenu trzeba było odstąpić pas o powierzchni 0,350 ha pod poszerzenie ul. Ligonia. Ze względu na pozytywny efekt rozmów pomiędzy Siostrami Służebniczkami NMP z Leśnicy a Misjonarzami Oblatami Maryi Niepokalanej, siostry zgodziły się odstąpić na ten cel część swojej działki (nr KW 18981, nr mapy 4, nr działki 655/I, powierzchnia 0,840 ha). Zgoda na wydanie takiego zaświadczenia nastąpiła po konsultacjach z Warszawą, 14.06.1974 roku¹⁴³.

Dopiero po tym fakcie uznania osobowości prawnej możliwe było stawienie się ze specjalnym zaświadczeniem w biurze notarialnym w Koźlu, celem przeniesienia tytułu własności działki nr 655/1 (karta mapy nr 4, powierzchnia 0,0814 ha) ze Zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP w Leśnicy na klasztor Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Kędzierzynie. Celem tego działania było powiększenie działki pod budowę przyszłego kościoła¹⁴⁴.

W ten sposób można było rozpocząć budowę kościoła, gdyż to wstępne pozwolenie skutkowało dalszymi krokami. Można było wreszcie podpisać akt notarialny między Misjonarzami Oblatami Maryi Niepokalanej, a Siostrami Służebniczkami NMP, dzięki któremu własność działki przy ul. Ligonia 22 przeniesiono na duszpasterzy. Można było już zacząć ogradzać teren, rozebrać szopę i schronienie dla kur oraz znajdującą się tam kapliczkę i przygotowywać teren pod przyszłą budowę świątyni, choć nie obyło się bez dalszych problemów¹⁴⁵.

Czas rozpoczęcia budowy zaczął się wydłużać, z powodu opieszałości cz wręcz blokowania inwestycji przez władzę, mimo dokonania wyboru rozwiązania zaproponowanego przez inż. Andrzeja Romanowskiego spośród 4. projektów. Opóźniano też zatwierdzenie projektu realizacyjnego, a ówczesny proboszcz o. Jan Opiela OMI od połowy 1974 roku do końca 1975 roku monitował inż. Halarewicza w tej sprawie aż 80. razy. Jednak dopiero interwencja ówczesnego prowincjała o. Alfonsa Kupki OMI u dyrektora naczelnego Biura Analiz Projektów inż. Jerzego Pomiarowskiego przyniosła pożądany skutek. W związku z tym praktycznie dopiero 24.12.1975 roku uzyskano końcowe pozwolenie, co ogłoszono parafianom podczas Pasterki w tym właśnie dniu¹⁴⁶.

Władze co prawda szukały innego wyjaśnienia opóźnień, by od siebie odsunąć winę. Znalazło się ono w rozmowie pomiędzy Szefem Wydziału ds. Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Opolu Adamem Urbanowiczem a ks. bp. Antonim Adamiukiem, w czasie którego miały paść słowa: „Zwrócono mu uwagę [ks. bp. Antoniemu Adamiukowi – przyp. autora], że w Kędzierzynie, gdzie wydano pozwolenie na budowę 2 lata temu, nie rozpoczęto nawet kopania fundamentów. Biskup w ten sprawie powiedział, że ordynariusz chciał za opieszałość w przygotowaniu do rozpoczęcia budowy w Kędzierzynie zdjąć proboszcza zakonnego księdza Opielę a parafię przekazać księdzu świeckiemu. Główną winę za opóźnienie rozpoczęcia budowy biskup ordynariusz przypisuje prowincjałowi Księży Oblatów, któremu wydaje się że jest dobrym architektem i który z tej racji sam zaczął opracowywać plany. W końcu okazało się, że cały projekt kościoła i zaplecza jest nieudany i brzydki. Po ostatniej odprawie, jaką dostał w Kurii ks. Opiela budowa chyba na bierze [pisownia oryginalna – przyp. autora] tempa”.

Trzeba było także szukać środków finansowych na inwestycje budowy kościoła, poza finansami parafialnymi, gdyż inwestycja ta przekraczała możliwości ludzi w Kędzierzynie. Dlatego przy okazji Konferencji Prowincjałów Europejskich na Świętym Krzyżu, kiedy w Kędzierzynie przebywał Prowincjał Prowincji Niemieckiej o. Norbert Hötzel, o. Jan Opiela OMI omówił z nim szczegóły ewentualnego przeprowadzenia zbiórki pieniężnej na cel budowy w RFN. Ustalono m.in., że o. Norbert Hötzel zainicjuje taka akcje dewizową na terenie Niemiec, a miejscowy proboszcz przyjedzie w IV kwartale 1974 roku, aby zbierać na ten cel pieniądze na spotkaniach z bogatymi niemieckimi rodzinami¹⁴⁷.

Starcie czwarte (1976-1982): trudności w budowie – drugie zwycięstwo…

To jednak także nie oznaczało końca problemów, gdyż w dalszym ciągu władze czyniły trudności przy realizacji szczegółowych projektów, zdobyciu materiałów budowlanych. Zakaz wydany przez czynniki partyjne PZPR dotyczył użyczania sprzętu do budowy kościoła przez przedsiębiorstwa państwowe, realizując w ten sposób wytyczne wspomagającego antykatolickie działania Ministerstwa Budownictwa. Radzono sobie jednak z tym problemem sprowadzając sprzęt z innych terenów, przez „załatwianie” materiałów budowlanych z aktywnymi podpowiedziami i dyskretnym pośredniczeniem przez anonimowych członków PZPR¹⁴⁸.

Ówczesny proboszcz, o. Jan Opiela OMI, wskazuje problemy związane ze dobyciem materiałów budowlanych, które w tym czasie były tylko na tzw. „przydział”. Kiedy udał się do Wydziału ds. Wyznań w Urzędzie Wojewódzkim w Opolu, wraz ze stosownymi pismami w tej właśnie sprawie, usłyszał od Kierownika Wydziału w Opolu Adama Urbanowicza: „Ksiądz prosił o pozwolenie na budowę, a nie na materiały budowlane”¹⁴⁹.

Zaczęto zatem kompletować materiały budowlane: cegłę (Ołdrzychowice, Kozłowice i Baborów), akermany (Gnaszyn koło Częstochowy), wełnę izolacyjną (Trzemeszno k. Gniezna), szyby okienne (huta Sandomierz), Modrzew (Kietrz k. Głubczyc jako przydział z Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach), blacha miedziana (Imielin), gwoździe miedziane (Gliwice)¹⁵⁰.

Trzeba było wiele sprytu, a czasem nawet kombinowania, by zdobyć niektóre z nich. Cement załatwiono przez sekretarkę głównego dyrektora cementowni w Górażdżach. Blacha miedziana na budynki parafialne została załatwiona „na lewo” z Imielina. Za tzw. „darowizny’ udało się zdobyć m.in. przydział miedzi na gwoździe za 6000 zł, a sprzęt ciężki z Zabrza za 2 m³ modrzewia do wilii w Wiśle¹⁵¹.

Niekiedy trzeba też było kupić niektóre materiały za dewizy: dolary (100 ton cementu) lub marki (13 ton blachy miedzianej na kościół z firmy Veit z Monachium oraz posadzka do kościoła ze zmielonej lawy wulkanicznej z Lauf jako dar dawnych parafian mieszkających w Niemczech a pozostała część blachy jako dar oblackiej prowincji niemieckiej). Kwestie te były pod stałą kontrolą służby bezpieczeństwa¹⁵².

Mimo tych trudności prace udało się rozpocząć 17.03.1976. Osoby, które zostały zatrudnione przy realizacji projektu czy pracujący przy budowie, miały postawiony jeden warunek przez dyrekcje swoich macierzystych zakładów pracy, że wszystko będą wykonywali poza swoim czasem pracy i w formie zaangażowania społecznego¹⁵³.

Również w czasie budowy, by zapewnić jej ciągłość, nie wystarczyła praca społeczna parafian, ale czasem potrzebny był ciężki sprzęt. I tu znów władze czyniły trudności. Kiedy stawiano konstrukcje stalową górnego kościoła, to pracujące przy tym dźwigi: jeden 75 ton (Grove) i drugi 55 ton (Colles), sprowadzono do Kędzierzyna podstępem z Huty Katowice i Huty Bieruta w Częstochowie, w „celach remontowych”¹⁵⁴.

Oczywiście, jak w takich wypadkach w tych latach bywało, cały czas teren prac przy kościele był w zainteresowaniu służby bezpieczeństwa. W okolicach budowy, właściwie naprzeciwko budowanego kościoła przy ul. Ligonia, jeden z milicjantów mających problemy alkoholowe, otrzymał mieszkanie. Z Tego punktu obserwacyjnego mógł monitorować plac: obserwować postępujące prace, notować rejestracje wjeżdżających na plac budowy samochodów. Wszystko to po to, aby można było w terenie sprawdzić realizację dyrektywy partyjnej o zakazie wypożyczania sprzętu do budowy kościoła¹⁵⁵.

Mimo przeszkód czynionych przez władzę w 1976 roku odbyło się poświęcenie kamienia węgielnego. Dzięki takiej właśnie, bardzo widocznej, determinacji parafian ks. bp Antoni Adamiuk odprawił w niewykończonej jeszcze świątyni, pierwszą Msze świętą 24.12.1977 roku. Nie było w niej jeszcze ławek, a ona nie miały szyb, które zostały prowizorycznie pokryte grubą folią. Mimo przestronności nowej świątyni i tak wszyscy chętni nie zmieścili się do środka w czasie tej uroczystości¹⁵⁶.

Następnie, dzięki kolejnej determinacji i pracy mieszkańców możliwe stało się rozpoczęcie regularnego odprawiania 2. Eucharystii niedzielnych w górnym kościele od 28.10.1979 roku, a od 25.05.1980 roku codziennych Mszy świętych w dolnym kościele, by 25.05.1981 roku ks. bp Antoni Adamiuk mógł poświęcić kościół¹⁵⁷.

Zakończenie – wspólnota parafialna od ponad 30 już lat…

Dodatkowo zaawansowane prace przy kompleksie katechetycznym, w postaci salek parafialnych i stosownego zaplecza (oddane w 1983 roku), oraz budowa klasztoru (1980-1984) pozwoliły Biskupowi Opolskiemu ks. bp Alfonsowi Nossolowi na podpisanie dekretu o utworzeniu parafii (21.09.1982), mianowaniu pierwszego proboszcza (27.09.1982) oraz oficjalne ogłoszenie wiadomości parafianom i dokonanie podziału parafii (29.09.1982), z wyodrębnieniem nowej parafii p.w. wtedy jeszcze bł. Eugeniusza de Mazenoda¹⁵⁸.

Potwierdzeniem słuszności obranej drogi, konfrontacji z władzą PRL w sprawie respektowania potrzeb religijnych mieszkańców Kędzierzyna-Koźla, stanowiła pielgrzymka Jana Pawła II na Górę św. Anny 21.06.1983 roku, której 30. Lecie obchodzone było w 2013 roku. Brało w niej udział wielu parafian zaangażowanych w starania o pozwolenie na budowę i w samą budowę kościoła. Wtedy o. proboszcz Jan Opiela OMI w imieniu duchowieństwa zakonnego witał Ojca świętego i w czasie krótkiej rozmowy prosił o błogosławieństwo dla nowo powstałej z tak wielkim trudem parafii, na co usłyszał: „chcę i błogosławię”¹⁵⁹.

+++++

ANEKSY

ANEKS 1: Tekst petycji parafian do władz z 13.01.1974 roku

„Kędzierzyn, dnia 13 stycznia 1974 r. / Mieszkańcy miasta Kędzierzyn woj. Opolskie / Petycja o wydanie pozwolenia na budowę kościoła w Kędzierzynie / Do KOMITETU CENTRALNEGO POLSKIEJ ZJEDNOCZONEJ PARTII ROBOTNICZEJ w / My, mieszkańcy miasta Kędzierzyna – robotnicy oraz inteligencja pracująca, zwracamy się do KC PZPR przez wybranych spośród nas delegatów, upoważnionych do złożenia niniejszego pisma – petycji wraz z załączonymi listami z przeszło 3.200-tu podpisami w następującej sprawie: 1. Od roku 1957-go nieustannie są czynione starania przez Kurię Biskupią w Opolu, Administrację tut. Parafii, delegacje mieszkańców Kędzierzyna oraz jak nas informowano nawet przez komitet Polonii w Kanadzie, aby uzyskać pozwolenie na budowę nowego kościoła w Kędzierzynie. Istniejący bowiem kościół był wystarczający 70 lat temu, kiedy Kędzierzyn jako osada liczył zaledwie 1.200 mieszkańców, a obecnie jest ich 40.000. 2. Jak dotąd bezskutecznie z roku na rok robiono nam nadzieje na uzyskanie pozwolenia. Kompetentne władze nie raczyły nawet – zgodnie z uchwalonych postępowaniem administracyjnym – wydać pisemnej odpowiedzi na wszelkie nasze pisma i wnioski w tej sprawie. 3. Motywacje, dla których w Kędzierzynie rzeczywiście zachodzi konieczność rychłego wybudowania nowego kościoła zostały dostatecznie uzasadnione we wnioskach do Urzędu do Spraw Wyznań w Warszawie i w Opolu. 4. Chcielibyśmy wyraźnej odpowiedzi, co konkretnie Władze zechcą uczynić dla nas wierzących ludzi pracy – mieszkańców Opolszczyzny, a konkretnie w Kędzierzynie, gdzie ruch powstańczych walk o Polskość tak krwawo się wsławił, gdzie Kościół w tamtych czasach na tych terenach odgrywał bezsprzecznie ogromną rolę w podtrzymywaniu ducha narodowości polskiej? To Kościół wraz z jego duchowieństwem m.in. w tak napływowym środowisku jakim jest nasze miasto Kędzierzyn zespalał społeczeństwo w jedno! 5. Zapewne nam, rdzennym autochtonom – Polakom Ziemi Opolskiej, ludziom wierzącym z dziada i pradziada – życzliwe ustosunkowanie się Władzy Polski Ludowej do naszych starań o nowy kościół, dodałoby głębszego i szczerego oddania się sprawie budowania wspólnej Ojczyzny, a nie jednemu wytrąciłoby atut i chęć wyjazdu na stałe z rodzimego Kraju. 6. Czyż my, robotnicy i inteligencja – ludzie pracy, choćby np. tylko z takich Zakładów Przemysłowych jak Azoty czy Blachownia Sl. nie przysparzamy naszą wydajną pracą gospodarce narodowej miliardowych dochodów w skali rocznej? Czy nie zasługujemy na to, byśmy mogli nasze praktyki religijne w niedziele i święta spełniać pod dachem świątyni, a nie jak dotąd wystawać na deszczu, w śniegu i zimnie masowo przed kościołem tylko dlatego, że Władza Polski Ludowej – wybrana przez nas samych – nie życzy sobie uwzględniać naszych postulatów jako ludzi wierzących. 7. Mamy zrozumienie dla pierwszeństwa realizacji budownictwa socjalnego, ale pytamy się, czy my ludzie pracy koniecznie potrzebowaliśmy w Kędzierzynie takie obiekty, jak halę sportową, jak krytą pływalnię, czy inne obiekty rozrywkowe, na które Państwo łożyło milionowe dotacje, które pochodzą ostatecznie z naszego ciężko zapracowanego grosza? 8. Załączamy listy z przeszło 3.200-tu podpisami, podpisywali mieszkańcy Kędzierzyna samorzutnie – i to nie emeryci, ani też dzieci, ale z charakteru pisma można wyczytać, że pisała je spracowana dłoń robotnika, inżyniera i naukowca oraz ręka młodzieży! 9. W zakończeniu naszej petycji prosimy o nie wyciąganie konsekwencji wobec podpisanych na listach osób, gdyż takowe postępowanie mogłoby wytworzyć nieprzyjemny wydźwięk wśród tut. mieszkańców.    Spodziewamy się, że Władze KC PZPR poważnie rozpatrzą nasz wspólny postulat i wydadzą przez Opolską Kurię Biskupią pozytywną decyzję w naszej wyżej przedłożonej sprawie na rok bieżący 1974-ty, o czym chcemy być publicznie powiadomieni zgodnie z terminem postępowania administracyjnego w ciągu 30-tu dni od daty doręczenia niniejszego pisma. / Podpisani – jak na załączonych listach mieszkańcy Kędzierzyna./ załączniki: a/ 51 stron podpisanych; b/ 1 zdjęcie – wierni w niedziele na dworze. / do wiadomości otrzymują: a/ Urząd do Spraw Wyznań w W-wie; b/ Opolska Kuria Biskupia / załączniki j/w.”.

Aneks 2: Tekst pisma monitującego z 18.02.1974 roku

„Kędzierzyn, dnia 18.02.1974 r. / Mieszkańcy Miasta 47-220 Kędzierzyn woj. Opole / Do Urzędu do Spraw Wyznań w Warszawie (do Rąk ob. Naczelnika Mgr. Stekkera) / Sprawa: budowa Kościoła w Kędzierzynie / W związku z naszym pismem oraz załączonymi listami z podpisami tut. Mieszkańców, przekazanymi przez naszą delegację w Urzędzie do Spraw Wyznań w Warszawie, zwracamy się do ob. Naczelnika Wydziału p. Mgr. Stekkera z uprzejmym zapytaniem, jaką powzięto decyzję w naszej wspólnie przedłożonej sprawie, dot. budowy kościoła w Kędzierzynie. Od dnia przeprowadzonych rozmów naszej delegacji z p. Naczelnikiem minął okres jednego miesiąca, a dotąd nie otrzymaliśmy żadnej pisemnej odpowiedzi, ani z Urzędu do Spraw Wyznań z Opola, jak również z Opolskiej Kurii Biskupiej. Nadmieniamy, że podobne rozmowy w sprawie uzyskania pozwolenia na budowę kościoła w Kędzierzynie nasza delegacja przeprowadziła nazajutrz w Urzędzie do Spraw Wyznań w Opolu oraz w Biskupiej Kurii Opolskiej. Żywimy głęboką nadzieję, że nasze kilkunastoletnie starania o uzyskanie odpowiedniego pozwolenia zostaną rzeczowo ocenione i pozytywnie ze strony kompetentnej Władzy jeszcze na ten rok załatwione. Z poważaniem / Mieszkańcy”.

Aneks 3: Tekst pozwolenia na budowę wydanego przez wojewodę 09.04.1974 roku

Opole, dnia 9.IV.1974 r. / WOJEWODA OPOLSKI / Nr Wz.6-610/1/74 / Decyzja / Na podstawie art. 97 § 1 kpa i art. 14 ust. 3 i 5 oraz art. 96 ust. 3 ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. o prawie budowlanym /Dz.U. Nr 7, poz. 469 i Okólnikiem Nr 3 Urzędu do Spraw Wyznań z dnia 27 marca 1957 r. w sprawie budownictwa obiektów sakralnych i kościelnych oraz zaopatrzenia tych obiektów w materiały budowlane – po rozpatrzeniu pisma Kurii Biskupiej w Opolu z dnia 27 grudnia 1973 r, Nr 3851/73/R – zatwierdzam przedłożony plan budowli sakralnych na rok 1974 w pozycji 1, dotyczącej budowy nowego kościoła w Kędzierzynie – Pogorzelec. Pozostałe pozycje nie zatwierdzam. / Uzasadnienie / Kuria Biskupia w Opolu zgłosiła stosunkowo dużą ilość wniosków z zakresu nowego budownictwa sakralnego do plany na rok 1974, mimo, że obecna sieć kościołów na Opolszczyźnie jest w zasadzie zadawalająca. Na terenie całego kraju obowiązuje oszczędna gospodarka materiałami budowlanymi, które w całości przeznaczone są na budownictwo mieszkaniowe, socjalne i przemysłowe. Tym też tłumaczy się brak zgody na budowę nowych kościołów ujętych pod pozycjami 2 – 10. Powyższa decyzja stanowi podstawę dla jednostki kościelnej będącej inwestorem, do zwrócenia się o wydanie pozwolenia budowlanego do Wydziału Gospodarki Komunalnej, Przestrzennej i Ochrony Środowiska w Urzędzie Powiatowym w Koźlu. Decyzja niniejsza jest ostateczna. / Wojewoda Józef Masny / Otrzymują: 1. Kuria Biskupia w Opolu; 2. Wydział Gospodarki Przestrzennej i Ochrony Środowiska w gmachu; 3. Naczelnik Powiatu w Koźlu; 4. a/a”

Aneks 4: Decyzja o udzieleniu wstępnego pozwolenia na budowę z 24.12.1975 roku

„Opole, dnia 24.XII.1975 r. / Nr AS-450/4/460/75 / Wojewódzki Zarząd Rozbudowy Miast i Osiedli Wiejskich 45-082 w OPOLU ul. Piastowska 14 / Decyzja / Na podstawie: – art. 29 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 24 października 1974 r. – Prawo budowlane /Dz.U. nr 38, poz. 229/ – §§ 19 i 20 rozporządzenia Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 20 lutego 1975 r. w sprawie nadzoru urbanistyczno-budowlanego /Dz.U. nr 8 poz. 48/ po rozpatrzeniu wniosku Rzymsko-Katolickiej Parafii w Kędzierzynie Kędzierzynie dnia 3.XI.75 r. nr 791/75 i po stwierdzeniu zgodności z planem realizacyjnym zatwierdzonym przez Urząd Wojewódzki w Opolu decyzją z dnia 3.XII.1974 Nr AGS-A/600/4/82/74 / Udzielam pozwolenia na budowę Kościoła przy ul. Ligonia w Kędzierzynie. / Przy realizacji inwestycji należy zachować następujące warunki: Do czasu przedłożenia rozwiązań konstrukcyjnych obiektów kubaturowych zweryfikowanych przez uprawnionych rzeczoznawców i uzyskaniu akceptacji Woj. Zarządu zezwalam na prowadzenie robót przygotowawczych. Integralną część decyzji stanowią opieczętowane załączniki rysunkowe i opisowe. Decyzja traci swoją ważność, gdy zaistnieją okoliczności wymienione a art. 32 ust 1 Prawa budowlanego /Dz.U. nr 38/74 poz. 229/. Decyzja niniejsza jest ostateczna. / mgr inż. arch. Jerzy Pomianowski Uprawnienia Bud. Nr 3087/1 z art. 881 / Załączniki: 1 egz. Proj. / 1 teczka / Otrzymują: 1. Rzym.Kat. Parafia 47-220 Kędzierzyn; 2. Naczelnik Miasta 47-220 Kędzierzyn”

Aneks 5: Dekret o ustanowieniu parafii bł. Eugeniusza de Mazenoda z 21.09.1982 roku

„Opole, dnia 21.IX.1982 r. / BISKUP OPOLSKI / Nr 1421/82/L / DEKRET / Na większą chwałę Boga i dla dobra dusz nieśmiertelnych, w oparciu o kan. 1427 C.I.C. oraz Motu Proprio Papieża Pawła VI ECCLESIAE SANCTAE z roku 1966 n. 21, po wysłuchaniu stron zainteresowanych 1/ eryguję niniejszym w mieście Kędzierzyn-Koźle parafię pod wezwaniem bł. Eugeniusza de Mazenod, Biskupa i Założyciela Zgromadzenia Misjonarzy Oblatów Najświętszej i Niepokalanej Maryi Panny. 2/ Granicę miedzy starą parafią p.w. św. Mikołaja a nową parafią p.w. bł. Eugeniusza stanowić będą tory kolejowe. Do dekretu załącza się osobny spis ulic odłączonych od starej parafii św. Mikołaja. 3/ Obowiązek utrzymania kościoła parafialnego, plebanii-klasztoru i służby kościelnej spoczywa na parafii. 4/ Biskup Opolski mianuje każdorazowego proboszcza i wikarych, przedstawianych przez Przełożonego Prowincjalnego. Uposażenie ich stanowią ofiary składane przez wiernych z okazji posług duszpasterskich, z zachowaniem przepisów kościelnych prawa ogólnego, zakonnego i diecezjalnego. 5/ Parafia używa pieczęci z wizerunkiem tytułu kościoła i napisem w otoku: Parafia Bł. Eugeniusza Kędzierzyn-Koźle lub po łacinie: Parolecia B. Eugenii In Kędzierzyn-Koźle. 6/ Parafia będzie należała do dekanatu Kozielskiego. 7/ Dekret wchodzi w życie w święto Archaniołów św. św. Michała, Gabriela i Rafała 1982 R.P. i będzie ogłoszona z ambon obydwu kościołów. / Dan w Opolu, dnia 21 września 1982 r. w święto św. Mateusza, Apostoła i Ewangelisty. / Alfons Nossol Biskup Opolski / Ks. Alojzy Sitek Kanclerz Kurii”

+++++

Wykaz skrótów:
AAN GKKZBoWiDWaKO – Archiwum Akt Nowych w Warszawie: Główna Komisja Księży przy ZBoWiD w Warszawie i Komisje Okręgowe (425)
AAN KCPZPR – Archiwum Akt Nowych w Warszawie: Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (1354).
AAN UdsWWWRK – Archiwum Akt Nowych w Warszawie: Urząd ds. Wyznań w Warszawie: Wydział Wyznania Rzymskokatolickiego (1587).
AAN ZKCZGWa – Archiwum Akt Nowych w Warszawie: Zrzeszenie Katolików „Caritas”. Zarząd Główny w Warszawie (2173)
AIPN BU – Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, Biuro Udostępniania w Warszawie (centrala).
AIPN Wr – Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, Oddział we Wrocławiu.
AKOMIKK – Archiwum Klasztoru Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Kędzierzynie-Koźlu.
APOp KMPZPRKd – Archiwum Państwowe w Opolu: Komitet Miejski PZPR w Kędzierzynie-Koźlu.
APOp KMPZPRKo – Archiwum Państwowe w Opolu: Komitet Miejski PZPR w Koźlu.
APOp KWPZPR – Archiwum Państwowe w Opolu: Komitet Wojewódzki PZPR (2579).
APOp PMRNKdz – Archiwum Państwowe w Opolu: Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Kędzierzynie (640).
APOp PWRNOpWdsW – Archiwum Państwowe w Opolu: Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, Wydział ds. Wyznań (224).
APOp UWWdsW – Archiwum Państwowe w Opolu: Urząd Wojewódzki, Wydział ds. Wyznań (2026).
APPOMIKK – Archiwum Polskiej Prowincji Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Poznaniu, teczka: Kędzierzyn-Koźle.
APŚE – Archiwum Parafii św. Eugeniusza de Mazenoda w Kędzierzynie-Koźlu.
ARDLPKat NKdz PzoNKdzKBOp – Archiwum Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach, zbiór: Nadleśnictwo Kędzierzyn, teczka: Protokoły zdawczo-odbiorcze Nadleśnictwo Kędzierzyn – Kuria Biskupia Opole (1957-1958).
ARDLPKat NKdz PzoNKdzPPRNKoź – Archiwum Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach, zbiór: Nadleśnictwo Kędzierzyn, teczka: Protokół zdawczo-odbiorczy Nadleśnictwo Kędzierzyn – Prezydium Powiatowej Rady Narodowej Koźle (1969).
ARDLPKat NKdz PzoNKdzSMCKdz – Archiwum Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach, zbiór: Nadleśnictwo Kędzierzyn, teczka: Protokoły zdawczo-odbiorcze Nadleśnictwo Kędzierzyn – Spółdzielnia Mieszkaniowa „Chemik” Kędzierzyn (1965).
ASSNMPKK – Archiwum Klasztoru Sióstr Służebniczek NMP w Kędzierzynie-Koźlu.
DŻJ – Gazetka parafialna „Dobrze że Jesteś”, wychodząca od 1995 roku.
OMI – Oblat/Oblaci Maryi Niepokalanej (z łaciny).

+++++

Przypisy:

1. Zob. Jan Żaryn, Kościół w PRL, Warszawa 2004, ss. 208; Antoni Dudek, Ryszard Gryz, Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków 2006, ss. 464; Peter Raina, Kościół w PRL. Dokumenty – Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów, t. 1, Poznań 1994, ss. 779; Peter Raina, Kościół w PRL. Dokumenty – Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów, t. 2, Poznań 1995, ss. 692; Peter Raina, Kościół w PRL. Dokumenty – Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów, t. 3, Poznań-Pelplin 1996, ss. 723; Peter Raina, Kościół – Państwo w świetle akt Wydziałów ds. Wyznań 1967-1968, Warszawa 1994, ss. 340; Tomasz Belon-Mroczek, Jarosław Szarek [red.], Kościół w godzinie próby: Nieznane dokumenty i świadectwa, Kraków 2006, ss. 206; Andrzej Friszke, PRL wobec Kościoła. Akta 1970-1978, Warszawa 2010, ss. 240.
2. Zob. Józef Marecki OFMCap [red.], Represje wobec Kościoła katolickiego w krajach bloku wschodniego, Kraków 2011, ss. 280; Wincenty Myszor, Adam Dziurok [red.], Represje wobec duchowieństwa Kościołów chrześcijańskich w okresie stalinowskim w krajach byłego bloku wschodniego, Katowice 2004, ss. 243. Por. Andrzej Grajewski, Kompleks Judasza. Kościół zraniony. Chrześcijanie w Europie Środkowo-Wschodniej między oporem a kolaboracją, Poznań 1999, ss. 249.
3. Zob. Zbigniew Bereszyński, Sytuacja i rola Kościoła katolickiego na Opolszczyźnie, w: Zbigniew Bereszyński, Opolszczyzna w władza komunistyczna w latach 1945-1990. Historyczne pogłębienie Opolskiej Solidarności, Opole 2012, s. 38-51; Jan Kopiec, Dzieje Kościoła katolickiego na Śląsku Opolskim, Opole 1991, ss. 158; Andrzej Hanich, Dekanaty i parafie Administracji Apostolskiej Śląska Opolskiego w latach 1945-1946, Opole 2009, ss. 548; Andrzej Hanich, Czas przełomu. Kościół katolicki na Śląsku Opolskim w latach 1945-1946, Opole 2008, ss. 443; Józef Mikołajec, Pasterz. Działalność biskupa Franciszka Jopa w diecezji opolskiej (1956-1976), Opole 1992, s. 163; Jan Kopiec, Opowieść o biskupie Henryku. Pamięci biskupa Henryka Grzondziela (1897-1968) w 40. rocznicę śmierci, Opole 2008, ss. 125; Jan Kopiec, Biskup wśród swojego ludu. Życie i posługa biskupa Wacława Wyciska (1912-1984), Opole 2009, ss. 112; Jan Kopiec, Posłany, by głosić prawdę. Życie  posługa biskupa Antoniego Adamiuka (1913-2000), Opole 2010, ss. 106; Jan Kopiec, Kościół Opolski – zarys najnowszych dziejów, w: Rocznik diecezji opolskiej 2000, Opole 2000, s. 42-44; Andrzej Hanich, Relacje państwo – Kościół katolicki w czasach Władysława Gomułki i Edwarda Gierka (1956-1980) ze szczególnym uwzględnieniem Śląska Opolskiego, w: Studia Śląskie, t. 64, Opole 2005, s. 96-97.
4. Zob. Filip Musiał, Jarosław Szarek [red.], Partia z narodem, naród z Kościołem, Kraków 2008, ss. 165, „Nie chcemy Boga”. Partia wobec Kościoła. Dodatek IPN do tygodnika „Gość Niedzielny” z 18.11.2007, cz. II. Por. Mateusz Wyrwich, PZPR przeciwko Kościołowi, w: Przewodnik Katolicki 8/2005, w: http://www.przewodnik-katolicki.pl/nr/historia/pzpr_przeciwko_kosciolowi.html [dostęp 20.10.2013].
5. Zob. Polityka wyznaniowa, w: AAN KCPZPR 1354/LI/149-244 i 314-319; Stosunki państwo – Kościół, w: AAN KCPZPR 1354/LI/204-213; Stosunki Państwo Kościół w wymiarze regionalnym, w: AAN KCPZPR 1354/LI/179-242. Por. . Por. Meldunki z KWMO w Opolu dotyczące kleru (1961-1967), w: APOp KWPZPR 2579/2527; Polityka wyznaniowa (1975-1978, 1981-1982, 1985-1987), w: APOp 2628-30, 2633-34; APOp UWWdsW 2026/1057. Por. Filip Musiał, Triumf i pierwszy kryzys „Ludowej” Polski (1948-1956), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 269-270.
6. Zob. Adam Dziurok, Metody pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa wobec Kościołów i Związków Wyznaniowych 1945-1989, Warszawa 2004, s. 17-19, 32; Adam Dziurok, Główne kierunki działań aparatu bezpieczeństwa wobec Kościoła katolickiego w Kalatach 1956-1966, w: Adam Dziurok, Wiesław Jan Wysocki [red.], Kościół i Prymas Stefan Wyszyński: 1956-1966, Katowice-Kraków 2008, s. 63-76. Por. O metodach walki z Kościołem prowadzonej przez peerelowskie służby bezpieczeństwa z Antonim Dudkiem, Janem Żarynem i prok. Andrzejem Witkowskim rozmawia Barbara Polak, w: Biuletyn IPN 1(24)2003, s. 4-23; Henryk Dominiczak, Organa Bezpieczeństwa PRL w walce z Kościołem katolickim 1944-1990. W świetle dokumentów MSW, Warszawa 2000, s. 172.
7. Zob. Andrzej Hanich, Likwidacja „stanu tymczasowości administracji kościelnej” na Śląsku Opolskim przez władze komunistyczne w 1951 roku, w: Śląsk Opolski 2003, nr 2, s. 24.
8. Zob. Alojzy Sitek, Wśród łez i doświadczeń (Dz 20, 19). Administracja Śląska Opolskiego w latach 1945-1956, Opole 2000, ss. ????????. Por. Adam Dziurok [red.], Aparat bezpieczeństwa wobec kurii biskupich w Polsce, Warszawa 2009, ss. 480; Filip Musiał, Triumf i pierwszy kryzys „Ludowej” Polski (1948-1956), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 270.
9. Zob. Wykaz księży usuniętych z Opolszczyzny w 1958 roku, w: AAN UdsW WWRK 56/849; Jan Kopiec, Wysiedlenia duchowieństwa katolickiego Opolszczyzny w 1954 roku, w: Stanisław Antoni Bogaczewicz, Sylwia Krzyżanowska [red.], Represje wobec Kościoła katolickiego na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie. 1945-1989, Studia i materiały, t. 4, Wrocław 2004, s. 90-96; Robert Wawrzeniecki OMI, Represje Urzędu Bezpieczeństwa wobec Kościoła katolickiego w powiecie kozielskim w latach 1945–1951, w: Ksawery Jasiak [red.], Komunistyczny aparat represji i życie społeczne Opolszczyzny w latach 1945-1989, Opole 2012, s. 135; Agata Mirek, Siostry zakonne w obozach pracy w PRL w latach 1954-1956, Lublin 2009, ss. 736; Peter Raina, Losy sióstr zakonnych w PRL: wysiedlenia, obozy, uwolnienie 1954-1956, Warszawa 2004, ss. 217; Jerzy Myszor, Adam Dziurok, Represje wobec żeńskich zgromadzeń zakonnych w PRL. Zagadnienia wybrane, Katowice 2012, ss. 224. Por. Filip Musiał, Triumf i pierwszy kryzys „Ludowej” Polski (1948-1956), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 272.
10. Zob. Jan Kornek, Obchody Millenium na Opolszczyźnie, w Millenium Polskie. Walka o rząd dusz, Warszawa 2002, s. 86; Stanisław Antoni Bogaczewicz, Katarzyna Stróżyna, Dolny Śląsk i Opolszczyzna, w: Bartłomiej Noszczak [red.], Millenium czy Tysiąclecie?, Warszawa 2005, s. 111-112; Bartłomiej Noszczak, Millenium i tysiąclecie, w: Biuletyn IPN 5(64)2006, s. 60-69; Bartłomiej Noszczak, Wojna Gomułki, w: Wojna z Kościołem 1956-1966 [dodatek specjalny], w: Rzeczpospolita 3-4.09.2011, s. 4-5; Zygmunt Zieliński, Duszpasterski aspekt obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski, w: Adam Dziurok, Wiesław Jan Wysocki [red.], Kościół i Prymas Stefan Wyszyński: 1956-1966, Katowice-Kraków 2008, s. 77-85; Adam Dziurok, Łucja Marek, Matka Boża Niechciana. O zatrzymaniu kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej w 1966 roku, w: Filip Musiał, Jarosław Szarek [red.], Partia z narodem, naród z Kościołem, Kraków 2008, ss. 165. Por. Adam Dziurok, Gomułkowska stabilizacja (1957-1970), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 328-330.
11. Zob. instrukcje, wytyczne, okólniki dyrektor Departamentu V MBP dotyczące działań przeciwko Kościołowi katolickiemu w latach 1945-1953, Kraków 2012, ss. 424; Bartłomiej Noszczak, Polityka państwa wobec Kościoła rzymskokatolickiego w okresie internowania Prymasa Stefana Wyszyńskiego 1953-1956, Warszawa 2008, ss. 498; Paweł Tomasik, Mirosław Biełaszko, Anna K. Piekarska [red.], Plany pracy departamentu IV MSW na lata 1972-1979, Warszawa 2007, ss. 348; Adam Dziurok, Metody walki aparatu bezpieczeństwa z Kościołem katolickim. Przykłady działań dezintegracyjnych Służby Bezpieczeństwa w latach sześćdziesiątych XX wieku, w: Rafał Łatka [red.], Stosunki Państwo-Kościół w Polsce 1944-2010. Studia i Materiały, Karków 2013, s. 63-72; Wacław Dubiański, Adam Dziurok, Krzysztof Szwagrzyk, Województwo opolskie. WUBP/WUdsBP w Opolu. Powiatowe i miejskie UBP/UdsBP w województwie opolskim, w: Krzysztof Szwagrzyk [red.], Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t I: 1944-1956, Warszawa 2005, s. 335-350. Por. Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989, t. 1-10, Rzeszów 2004-2012; Adam Dziurok, Gomułkowska stabilizacja (1957-1970), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 325; Łukasz Kamiński, Od kryzysu do kryzysu (1970-1980), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 371.
12. W AAN zachował się zbiór archiwalny Urzędu ds. Wyznań: AAN UdsW 1587. Zachował się także częściowo, choć oczywiście mocno przetrzebiony zbiór Wydziału ds. Wyznań przy Urzędzie Wojewódzkim w Opolu: APOp UWWdsW 2026/1016-1069. Por. Adam Dziurok, Gomułkowska stabilizacja (1957-1970), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 322-323.
13. Zob. Andrzej Hanich, Wywłaszczenia, konfiskaty mienia i inne formy represji wobec Kościoła katolickiego na Śląsku Opolskim przez władze komunistyczne w latach 1945-1964, w: Ksawery Jasiak [red.], Komunistyczny aparat represji i życie społeczne Opolszczyzny w latach 1945-1989, Opole 2012, s. 81-106. Por. Filip Musiał, Triumf i pierwszy kryzys „Ludowej” Polski (1948-1956), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 269.
14. Zob. Filip Musiał, Triumf i pierwszy kryzys „Ludowej” Polski (1948-1956), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 272-273.
15. Zob. Filip Musiał, Triumf i pierwszy kryzys „Ludowej” Polski (1948-1956), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 270-271; Łukasz Kamiński, Koniec PRL-u (1980-1989), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 446.
16. Zob. Nadzór nad zakonami [sprawozdania z wizytacji] 1974, w: APOp UWWdsW 2026/1048; Sprawozdanie z przeprowadzonej wizytacji domu zakonnego zgromadzenia oo. oblatów w Kędzierzynie-Koźlu [właściwie wtedy jeszcze powinno być w Kędzierzynie – przyp. autora] z dnia 09.04.1970 roku, w; AAN UdsW WWRK 1587/133/110, k. 57; Działalność zakonów i zgromadzeń męskich, w: AAN UdsW WWRK 1587/133/60, k. 164-165. Por. Dominik Zamiatała CMF, Zakony męskie w polityce władz komunistycznych w Polsce w latach 1945-1989. Tom 1, Łomianki 2011, ss. 718; Dominik Zamiatała CMF, Zakony męskie w polityce władz komunistycznych w Polsce w latach 1945-1989. Tom 2. Działalność duszpasterska i społeczna zakonów w latach 1945-1989, Warszawa 2012, ss. 371; Józef Marecki OFMCap, Zakony pod presja bezpieki, Kraków 2009, ss. 692.
17. Zob. Andrzej Lesiński, Służba wojskowa kleryków w PRL 1959-1980, Olsztyn 2010, ss. 269. Jednym chyba z najbardziej znanych kleryków-żołnierzy był późniejszy męczennik bł. ks. Jerzy Popiełuszko. Zob. Ewa Krystyna Czaczkowska, Tomasz Wiścicki, Ks. Jerzy Popiełuszko, Warszawa 2004, s. 78-96. Por. Kard. Stefan Wyszyński, Boży plan zwycięstwa przez Maryję. Do kleryków powracających z wojska, Jasna Góra 30.10.1968, w: Instytut Prymasowski Stefana Kardynała Wyszyńskiego, Stefan Kard. Wyszyński, Zbiór kazań Prymasa Tysiąclecia, t. 30, s. 109-114; Adam Dziurok, Gomułkowska stabilizacja (1957-1970), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 324-326.
18. Np. KM PZPR w Kędzierzynie na posiedzeniu egzekutywy udzielił w 1967 roku nagany Józefowi Sulidze i Kazimierzowi Werli za posłanie dzieci do I Komunii świętej. Zob. Protokół posiedzeń egzekutywy KM PZPR nr 10/1967 z 23.08.1967 roku, w: APOp KMPZPR Kd 34.
19. Zob. Kontrola punktów katechetycznych prowadzonych przez Kościół z lat 1955-1979, w: AAN UdsW WWRK 1587/125/659-666, AAN KCPZPR 1354/XI/984; Radosław Chałupniak, Katecheza w Polsce w XX wieku, w: Radosław Chałupniak, Katechetyka fundamentalna, w: Radosław Chałupniak, Jerzy Kostorz, Wybrane zagadnienia z katechetyki, Opole 2002, s. 37-40; Sabina Bober, Walka o utrzymanie nauczania religii w szkołach w okresie Polski Ludowej, w: Studia Ełckie 14/2012, s. 189-200; Marek Rostkowski OMI, Kościół wobec procesu laicyzacji szkolnictwa w Polsce Ludowej, w: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 30/1997, s. 277-292. Por. Filip Musiał, Triumf i pierwszy kryzys „Ludowej” Polski (1948-1956), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 270; Adam Dziurok, Gomułkowska stabilizacja (1957-1970), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 326.
20. Chyba najsłynniejsze wystąpienia w obronie krzyża miały miejsce w Nowej Hucie (1960), Miętnem (1983) i Włoszczowej (1984). Zob. Filip Musiał, Dekrucyfikacja w PRL, w: Bibuła. Pismo niezależne, w: http://wwwbibula.com/?p=25886. Por. Adam Dziurok, Gomułkowska stabilizacja (1957-1970), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 323-324.
21. Zob. Jerzy Myszor, Adam Dziuerok, Represje wobec żeńskich zgromadzeń zakonnych w PRL. Zagadnienia wybrane, Katowice 2012, ss. 224; Adam Dziurok, Gomułkowska stabilizacja (1957-1970), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 325.
22. Zob. Księża członkowie ZBOWiD. Wykaz nazwisk wg województw z 1955 roku, w: AAN UdsW WWRK 1587/138/64; Nadzór nad stowarzyszeniami religijnymi [protokoły zebrań Zarządu Wojewódzkiego „Caritas” i Koła księży „Catitas”] 1973-1974, w: APOp UWWdsW 2026/1049; Nadzór nad stowarzyszeniami religijnymi [protokoły zebrań Zarządu Wojewódzkiego „Caritas” i Koła księży „Catitas”] 1975, w: APOp UWWdsW 2026/1050; Zrzeszenie Katolików „Caritas”. Zarząd główny w Warszawie, w: AAN ZKCZGWa 2173; Główna Komisja Księży przy ZBoWiD w Warszawie i Komisje Okręgowe, w: AAN GKKZBoWiDWaKO 425. Por. Filip Musiał, Triumf i pierwszy kryzys „Ludowej” Polski (1948-1956), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 269-271; Adam Dziurok, Gomułkowska stabilizacja (1957-1970), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 326.
23. Zob. Pełny tekst listów biskupów polskich i niemieckich (odbitki foto Zachodniej Agencji Prasowej z gazet niemieckich, w: AAN KC PZPR 1354/XI/865; Wymiana listów biskupów polskich i niemieckich w prasie zagranicznej – opracowanie Zachodniej Agencji Prasowej w Warszawie, w: AAN KCPZPR 1354/XI/864; Analiza reakcji prasy RFN na list biskupów polskich do biskupów niemieckich, w: AAN KCPZPR 1354/XI/866-873; Sekretariat I Sekretarzy: Władysław Gomułka: Orędzie Biskupów Polskich do Biskupów Niemieckich, w: AAN KCPZPR 1354/LI247; Sprawa wymiany listów Biskupów Polskich i Niemieckich AAN KCPZPR 1354/XIA/229. Władze nawet oczekiwały od duchowieństwa zdystansowania się od treści listu, co m.in. uczynił prowincjał Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej o. Józef Kamiński OMI, w: Pismo Wydziału Administracyjnego KCPZPR z 08.04.1968 roku, AAN UdsW WWRK 1587/133/15, k. 209-210. Por. Piotr Łysakowski, prymas Wyszyński – twórca polsko-niemieckiego dialogu i pojednania, w: Biuletyn IPN 10/131)2011, s. 72-83; Dominik Zamiatała CMF, Zakony męskie w polityce władz komunistycznych w Polsce w latach 1945-1989. Tom 1, Łomianki 2011, s. 285; Adam Dziurok, Gomułkowska stabilizacja (1957-1970), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 327.
24. Zob. Filip Musiał, Triumf i pierwszy kryzys „Ludowej” Polski (1948-1956), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 269.
25. Zob. Marta Marcinkiewicz [red.], Oaza wolności. Duszpasterstwa akademickie w latach siedemdziesiątych XX wieku, Szczecin 2011, ss. 134.
26. Zob. Działalność Kościoła i organizacji katolickich w 1974 roku, w: AAN KCPZPR 1354/XI/883; Robert Wawrzeniecki OMI, Represje Urzędu Bezpieczeństwa wobec Kościoła katolickiego w powiecie kozielskim w latach 1945–1951, w: Ksawery Jasiak [red.], Komunistyczny aparat represji i życie społeczne Opolszczyzny w latach 1945-1989, Opole 2012, s. 140-141; Robert Wawrzeniecki OMI, Zwalczanie katolickich organizacji młodzieżowych w Młodzieżowym Ośrodku Szkoleniowym w Sławięcicach przez Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Koźlu w latach 1945-1951, Kędzierzyn-Koźle 2010, mps. [zbiory autora – referat na konferencję „Młodzieżowa konspiracja i opozycja na Śląsku po 1945 roku” – Opole, 1.12.2010 roku].
27. Zob. Adam Dziurok, Andrzej Grajewski [red.], Budowanie kościołów w PRL, w: Przez morze czerwone. Kościół w Polsce pod rządami komunistów, cz. IV [dodatek specjalny], w: Gość Niedzielny 10.08.2008, s. 1-16. Por. Adam Dziurok, Gomułkowska stabilizacja (1957-1970), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 324, 326; Łukasz Kamiński, Od kryzysu do kryzysu (1970-1980), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 371-372.
28. Prezentowana praca jest już kolejną odsłoną badań prowadzonych na ten temat w różnych archiwach, które wcześniej fragmentarycznie były na konferencjach naukowych i spotkaniach popularno-naukowych w Opolu i Kędzierzynie-Koźlu oraz publikowane w gazetce parafii św. Eugeniusza de Mazenoda „Dobrze że Jesteś” w latach 2006-2014. Por. Robert Wawrzeniecki OMI, Jak to z budową kościoła na Pogorzelcu było? – cz I. Z okazji 40. lecia otrzymania pozwolenia na budowę: tło historyczne, w: DŻJ 1-2/2014, s. 10-14; Robert Wawrzeniecki OMI, Jak to z budową kościoła na Pogorzelcu było? – cz II. Z okazji 40. lecia otrzymania pozwolenia na budowę: działania władzy ludowej wobec Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Kędzierzynie-Koźlu, w: DŻJ 3/2014, s. 11-16; Robert Wawrzeniecki OMI, Jak to z budową kościoła na Pogorzelcu było? – cz III. Z okazji 40. lecia otrzymania pozwolenia na budowę: sprawa budowy pierwszego kościoła na Pogorzelcu w latach 1956-1960 – cz I, w: DŻJ 4/2014, s. 12-16; Robert Wawrzeniecki OMI, Jak to z budową kościoła na Pogorzelcu było? – cz IV. Z okazji 40. lecia otrzymania pozwolenia na budowę: sprawa budowy pierwszego kościoła na Pogorzelcu w latach 1956-1960 – cz II, w: DŻJ 5-6/2014, 14-18. Obecny tekst jest weryfikacją wcześniejszych badań i przynosi nowe odkrycia. Zob. Janusz Andrzej Paras, Robert Wawrzeniecki OMI, Ojcowie Oblaci Maryi Niepokalanej w parafii św. Mikołaja w Kędzierzynie, w: DŻJ 12/2006, s. 6-11; Robert Wawrzeniecki OMI, Budowa kościoła na Pogorzelcu, w: DŻJ 12/2006, s. 12-19; Robert Wawrzeniecki OMI, Trzydzieści lat parafii św. Eugeniusza de Mazenoda w Kędzierzynie-Koźlu, w: Szkice Kędzierzyńsko-Kozielskie, t. XIV-XV, Kędzierzyn-Koźle-Opole 2012, s. 31-67. Por. Kalendarium parafialne, w: DŻJ 12/2006, s. 6-17.
29. Szczegółową historię dotyczącą duszpasterzowania Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w parafii św. Mikołaja w Kędzierzynie-Koźlu, w latach 1948-1984 można znaleźć w następującej literaturze: Janusz A. Paras, Działalność duszpasterska Ojców Oblatów Maryi Niepokalanej w Kędzierzynie w latach 1948-1995, Opole 2003; Janusz A. Paras, Parafia św. Mikołaja pod zarządem Ojców Oblatów Maryi Niepokalanej w latach 1948-1984, w: E. Nycz [red], Zarys dziejów parafii św. Mikołaja w Kędzierzynie-Koźlu na tle lokalnej historii (1902-2002), Opole 2002, s. 125-156; Janusz A. Paras, Robert Wawrzeniecki OMI, Ojcowie Oblaci Maryi Niepokalanej w parafii św. Mikołaja w Kędzierzynie (1945-1984), w: DŻJ 12/2006, s. 6-11; Robert Wawrzeniecki OMI, Represje Urzędu Bezpieczeństwa wobec Kościoła katolickiego w powiecie kozielskim w latach 1945–1951, w: Ksawery Jasiak [red.], Komunistyczny aparat represji i życie społeczne Opolszczyzny w latach 1945-1989, Opole 2012, s. 142-143, 145-148. Por. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 65-86; Janusz A. Paras, Ojcowie Oblaci w parafii św. Mikołaja, w: DŻJ 10/2002, s. 12-13.
30. Kwestie działalności w parafii bł./św. Eugeniusza de Mazenoda zostały opisane w następującej literaturze: Robert Wawrzeniecki OMI, Trzydzieści lat parafii św. Eugeniusza de Mazenoda w Kędzierzynie-Koźlu, w: Szkice Kędzierzyńsko-Kozielskie, t. XIV-XV, Kędzierzyn-Koźle-Opole 2012, s. 31-67. Por. Robert Wawrzeniecki OMI, Budowa kościoła na Pogorzelcu, w: DŻJ 12/2006, s. 12-19.
31. Zob. AIPN Wr 07/335, t. 2: Spis osób, na które założono teczki rozpracowania na obiekt dekanatu kędzierzyńskiego z 06.09.1948 roku, k. 86-87; AIPN BU 0639/55 t. 1: Wyciąg z doniesienia TW „Kępiński” z 12.12.1954 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom I (1948-1964), k. 22-23. Informacja o zainteresowaniu UB/SB w Koźlu pracą Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w parafii  św. Mikołaja w Kędzierzynie wskazuje prowadzenie teczki obiektowej na parafię nr 0916 oraz zbieranie informacji dotyczących poszczególnych zakonników. Zob. AIPN Wr 09/593: Akt zdawczo-odbiorczy materiałów operacyjnych Referatu Sł.[użby] Bezp.[ieczeństwa] KPMO w Koźlu po pionie IV-tym z 06.06.1975 roku, w: Protokóły zdawczo-odbiorcze 1975 rok, k. 20-21; AIPN Wr 09/593: Akt zdawczo-odbiorczy materiałów operacyjnych Ref.[eratu] SB KPMO w Koźlu po pionie IV-tym z 06.06.1975 roku, w: Protokóły zdawczo-odbiorcze 1975 rok, k. 22-24. Temat represji z lat 1945-1951 został szczegółowo potraktowany: Robert Wawrzeniecki OMI, Represje Urzędu Bezpieczeństwa wobec Kościoła katolickiego w powiecie kozielskim w latach 1945–1951, w: Ksawery Jasiak [red.], Komunistyczny aparat represji i życie społeczne Opolszczyzny w latach 1945-1989, Opole 2012, s. 131-156. Natomiast kwestie inwigilacji w czasie starań o budowę kościoła dotyczy: Robert Wawrzeniecki OMI, Trzydzieści lat parafii św. Eugeniusza de Mazenoda w Kędzierzynie-Koźlu, w: Szkice Kędzierzyńsko-Kozielskie, t. XIV-XV, Kędzierzyn-Koźle-Opole 2012, s. 31-67.
32. W początkowym okresie zwerbowanych było 4. Agentów, którzy regularnie zdawali sprawozdania ze swojej pracy: TW „Olek” i „Bolesław II”, TW „Król” – referat VIII, TW „Niedziela” – referat VIII oraz TW „Lalka” – referat I. Zob. AIPN Wr 07/335, t. 2: Wykaz księży lojalnie ustosunkowanych do obecnej rzeczywistości z 23.06.1949 roku [pracownik PUBP, wbrew obowiązującym zasadom, naniósł przy nazwisku pseudonim – przy. autora], k. 38; AIPN BU 0639/55 t. 1: Notatka o TW „Bolesław II” z 26.03.1948 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom I (1948-1964), k. 5. W protokołach zdawczo-odbiorczych jest wymieniona jego teczka nr 672/85, zarejestrowany dnia 10.10.1950, zawartość 100 kart. Zob. AIPN Wr 09/640: Protokół zdawczo-odbiorczy PUBP w Koźlu z 23.04.1953 roku, k. 4; AIPN Wr 07/339: Raport miesięczny za marzec za okres od 01.03 do 31.03.1948 z 31.03.1948 roku, k. 105. W protokołach zdawczo-odbiorczych jest wymieniona jego teczka nr 658/71, zarejestrowany dnia 10.10.1950, zawartość 67 kart. Zob. AIPN Wr 09/640: Protokół zdawczo-odbiorczy PUBP w Koźlu z 23.04.1953 roku, k. 4. Pod koniec lat 50. w otoczeniu oblatów działała świecka osoba, mająca „bliskie dojście do zakonników” TW „Rogowski”, w: AIPN BU 01283/1065, k. 111. Później byli to m.in. TW „Kępiński”; ob. H.E. [odszyfrowane z imienia i nazwiska przez jednego z pracowników SB jako Emirian Holisz], szczególnie dotyczących wielu spraw polskiej prowincji i klasztoru na św. Krzyżu, ale także innych domów zakonnych (w zamian za pomoc w dostaniu pracy – współdziałanie w tej sprawie SB z Wydziałem ds. Wyznań); TW „Sławomir”; TW „Majewski”; TW „Mozela”; TW „Józef”. Zob. AIPN BU 0639/55 t. 1: Wyciąg z doniesienia TW „Kępiński” z 12.12.1954 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom I (1948-1964), k. 22-23; AIPN BU 0639/55 t. 1: Pismo KWMO w Opolu do Naczelnika Wydziału V, Departamentu III MSW z 26.03.1960 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom I (1948-1964), k. 62-65; AIPN BU 0639/55 t. 1: Odpis informacji uzyskanych na temat Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Kędzierzynie od ob. H. na piśmie dnia 14.03.1960 roku, k. 69; AIPN BU 0639/55 t. 1: Plan pracy operacyjnej na 1966 rok w odniesieniu do Ojców Oblatów w Kędzierzynie z 15.02.1966 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom II (1965-1968), k. 197; AIPN BU 012283/1043: Pismo ppłk. M. Stanisławskiego Zastępcy Dyrektora Wojewódzkiego MO ds. Służby Bezpieczeństwa w Kielcach do płk. M. Janca Wicedyrektora Gabinetu Ministra Spraw Wewnętrznych w Warszawie z 19.12.1959 roku. Por. Dominik Zamiatała CMF, Zakony męskie w polityce władz komunistycznych w Polsce w latach 1945-1989. Tom 1, Łomianki 2011, s. 258, 367, 371.
33. Proboszcz o. Jan Skrzyniecki OMI miał zostać ukarany przez Kolegium ds. Wykroczeń karą pieniężna 50000 zł za przystrojenie biało-żółtymi flagami kościoła oraz plebanii. Po rozprawie odwoławczej w Gliwicach, która być może była posiedzeń wyjazdowym Kolegium, zamieniono ją na 5000 zł i 500 zł kosztów sądowych. Sentencja wyroku, do którego niestety nie udało się dotrzeć, miała brzmieć: „za wywieszenie flag państwa wrogiego Polskiemu Państwu Ludowemu”. Jednak zbieżność dat pobytu ks. abp Stefana Wyszyńskiego 09.06.1949 roku oraz uroczystości Bożego Ciała 16.06.1949 roku, gdzie ołtarze zostały przystrojone kolorami biało-żółtymi. Dziś trudno dociec za co w końcu zastosowano karę administracyjną, ale w pamięci świadków związana ona jest z pobytem Prymasa Tysiąclecia. Zob. Robert Wawrzeniecki OMI, Dla umocnienia wśród prześladowań. 60. lecie jedynego pobytu Prymasa Tysiąclecia w Kędzierzynie, w: DŻJ 6/2009, s. 6-7; AKOMIKK: Kronika Klasztoru Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej, tom 1: rok 1945-1973, s. 22; AKOMIKK: Kronika fotograficzna Klasztoru Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Kędzierzynie-Koźlu z lat 1945-1958. Por. Katarzyna Kobiałka, Dominik Mrówka, Piotr Zasadni, Prymas Wyszyński w pamięci i przestrzeni mojej miejscowości, Kędzierzyn-Koźle 2010, ss. 21 [zbiory autora – praca uczniów Publicznego Gimnazjum nr 3 w Kędzierzynie-Koźlu, realizowana pod kierunkiem o. Roberta Wawrzenieckiego OMI na konkurs edukacyjny „Kardynał Wyszyński. Drogi Pamięci”]; Projekt Edukacyjny z okazji 60. rocznicy pobytu w Kędzierzynie-Koźlu ks. abp. Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Polski wraz z administratorem Śląska Opolskiego ks. Bolesławem Kominkiem 9.06.1949 roku, mps, ss.8 [zbiory autora].
34. Zob. AIPN BU 0639/55 t. 1: Informacja KWMO w Opolu do Naczelnika Wydziału V, Departament III dotycząca księży oblatów w Kędzierzynie powiat Koźle z 6.06.1959 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom I (1948-1964), k. 49-50; AIPN BU 0639/55 t. 1: Pismo KPMO w Koźlu do Naczelnika Wydziału V, Departamentu III MSW z 14.10.1959 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom I (1948-1964), k. 58-59.
35. Odmowa dotyczyła poszerzenia cmentarza w kierunku znajdującego się za nim parku. Zob. Protokół z posiedzenia PMRN w Kędzierzynie nr 3/57, w: Protokoły z sesji PMRN w Kędzierzynie, w: APOp PMRNKdz 640/53, k. 13-14.
36. Zob. AIPN BU 0639/55 t. 1: Pismo KWMO w Opolu do Naczelnika Wydziału V, Departamentu III z 20.04.1960 roku w sprawie Oblatów w Kędzierzynie, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom I (1948-1964), k. 93-97; AIPN BU 0639/55 t. 7: Doniesienie TW „Majewski” z 26.06.1973 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom VII (1973), k. 155.
37. Zob. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 84-85. Pod petycją dotyczącą powrotu religii do szkoły zebrano ponad 700 podpisów, a do Przewodniczącego Powiatowej Rady Narodowej w Koźlu [w tekście błędnie Kędzierzynie-Koźlu – przyp. autora] udała się specjalnie delegacja kobiet, w: AIPN BU 01238/1065, k. 107. Por. Dominik Zamiatała CMF, Zakony męskie w polityce władz komunistycznych w Polsce w latach 1945-1989. Tom 2. Działalność duszpasterska i społeczna zakonów w latach 1945-1989, Warszawa 2012, s. 89.
38. Ogromne pretensje miał do ówczesnego proboszcza funkcjonariusz SB Edward Grządziel. W dokumentach inż. Tadeusz Buczyna figuruje pod datą 01.04.1973 w Miejskiej Radzie Narodowej jako Kierownik Gospodarki Przestrzennej i Ochrony Środowiska. Zob. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 89. Sytuacja ta nie jest jednak jednoznaczna, gdyż w świadomości osób, które wydarzenia te pamiętają, funkcjonuje zdegradowanie inżyniera, ze względu na jakąś miejską aferę, związaną z nadużyciem władzy lub stanowiska. Niestety rozmówcy nie byli w stanie tego dokładnie określić, a wiele osób znających tamte czasy nie chce o nich mówić.
39. Zob. AIPN BU 0639/55 t. 1: Pismo niekompletne KWMO w Opolu z 1961 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom I (1948-1964), k. 157; AIPN BU 0639/55 t. 1: Notatka służbowa z rozmowy ostrzegawczej z o. Alfonsem Kaczmarzykiem z 10.06.1965 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom II (1965-1968), k. 15-16; AIPN BU 0639/55 t. 1: Pismo KWMO w Opolu do Naczelnika Wydziału I, Departamentu IV MSW z 29.04.1968 roku, k. 335-337; AIPN BU 0639/55 t. 1: Plan pracy operacyjnej na 1966 rok w odniesieniu do Ojców Oblatów w Kędzierzynie z 15.02.1966 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom II (1965-1968), k. 195-198; AIPN BU 0639/55 t. 4: Pismo KWMO w Opolu do Naczelnika Wydziału I, Departamentu IV MSW, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom IV (1970), k. 251-254; AIPN BU 0639/55 t. 8: Notatka służbowa z 13.02.1974 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom VIII (1974), k. 59-60; AIPN BU 0639/55 t. 12: Notatka służbowa z duszpasterzem akademickim o. Sojką Norbertem OMI z Ośrodka DA w Kędzierzynie Koźlu z 26.03.1978 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom XII (01.06.1978-23.03.1979), k. 19-21.
40. Sprawy dotyczyły w 1948 roku: o. Franciszka Muchę OMI (wrogie nastawienie do Polski Ludowej, wykorzystywanie kazań do celów politycznych, niekorzystny wpływ na młodzież i pełnienie funkcji Dyrektora Diecezjalnej Krucjaty Eucharystycznej – nr sprawy 69/48/RV), o. Jerzego Machonia OMI (zarzucano mu wrogie wystąpienia polityczne w kazaniach – nr sprawy 26/48/RV), o. Jerzego Dudka OMI (chciano oskarżyć go o współpracę z Niemcami na terenie Francji, gdzie przebywał w czasie wojny – nr sprawy 297/48) oraz w latach 60. o. Hermenegilda Jończyka OMI. Zob. AIPN Wr 07/335, t. 2: Spis osób, na które założono teczki rozpracowania na obiekt dekanatu kędzierzyńskiego z 06.09.1948 roku, k. 86-87; Zbigniew Bereszyński, Sytuacja i rola Kościoła katolickiego na Opolszczyźnie, w: Zbigniew Bereszyński, Opolszczyzna w władza komunistyczna w latach 1945-1990. Historyczne pogłębienie Opolskiej Solidarności, Opole 2012, s. 45. Por. Robert Wawrzeniecki OMI, Represje Urzędu Bezpieczeństwa wobec Kościoła katolickiego w powiecie kozielskim w latach 1945–1951, w: Ksawery Jasiak [red.], Komunistyczny aparat represji i życie społeczne Opolszczyzny w latach 1945-1989, Opole 2012, s. 142-143.
41. Zob. Robert Wawrzeniecki OMI, Pomoc Kościoła katolickiego wobec represjonowanych w czasie stanu wojennego, Kędzierzyn 2011, mps [zbiory autora – referat na konferencję „Wolność jest w nas” – II LO Kędzierzyn-Koźle, 30.11.2011 roku], ss. 11. Por. M. Szczurek, Kościół opolski w stanie wojennym, w: Nowiny Opolskie z 1-15.03.1990, nr 4, s. 1; Andrzej Hanich, Kościół na Śląsku Opolskim wobec stanu wojennego. W 20-lecie wprowadzenia, w: Śląsk Opolski 2002, nr 1, s. 47-53; Jan Kopiec, „Solidarność” w Kościół w Polsce , w: Marian Drozdowski [red.], NSZZ „Solidarność” w latach 1980-2000, Opole 2003, s. 69-80; Łukasz Kamiński, Koniec PRL-u (1980-1989), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 4445-446, 448-450.
42. Temat został dość szczegółowo opracowany pod względem faktów historycznych. Zob. Robert Wawrzeniecki OMI, Trzydzieści lat parafii św. Eugeniusza de Mazenoda w Kędzierzynie-Koźlu, w: Szkice Kędzierzyńsko-Kozielskie, t. XIV-XV, Kędzierzyn-Koźle-Opole 2012, s. 31-67. Por. Robert Wawrzeniecki OMI, Budowa kościoła na Pogorzelcu, w: DŻJ 12/2006, s. 12; APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 86-102; Stanisław Zasowski, Historia budowy kościoła p.w. bł. Eugeniusza de Mazenoda w Kędzierzynie-Koźlu, w: DŻJ 5/1995, s. 2. Być może, czego niestety nie możemy już dziś potwierdzić, materiały dotyczące tego faktu zawarte były w teczce sprawy obiektowej „Budowa” nr 17882, zniszczonej w 1975 roku oraz TEOP nr 7104 parafii bł. Eugeniusza de Mazenoda, zniszczonej we wrześniu 1989 roku. Zob. AIPN Wr 09/593: Akt zdawczo-odbiorczy materiałów operacyjnych Referatu Sł.[użby] Bezp.[ieczeństwa] KPMO w Koźlu po pionie IV-tym z 06.06.1975 roku, w: Protokóły zdawczo-odbiorcze 1975 rok, k. 21; AIPN Wr 09/1112: Protokół zniszczenia w Kędzierzynie-Koźlu teczek ewidencji operacyjnej na księży i teczek ewidencji operacyjnej na parafie z 11.09.1989 roku, w: Protokoły zniszczenia TEOK i TEOB przekazane 03.09.1990 roku, k. 8; AIPN Wr 09/1112: Protokoły zniszczenia w Opolu teczek ewidencji operacyjnej na biskupów, teczek ewidencji operacyjnej na księży, teczek ewidencji operacyjnej na alumnów i teczek ewidencji operacyjnej na parafie z 15.09.1989 roku, w: Protokoły zniszczenia TEOK i TEOB przekazane 03.09.1990 roku, k. 30-32. Por. Stefan Białek, Brakowanie i niszczenie dokumentacji SB w województwie opolskim w latach 1987-1990. Ustalenia wstępne, w: Przegląd Archiwalny IPN, t. 2, Warszawa 2009, s. 53-107; Jarosław Peterman, Rozkaz – zniszczyć!, w: Biuletyn IPN 1-2(60-61)/2006, s. 112-115.
43. Zob. Kalendarium parafialne, w: DŻJ 12/2006, s. 6. Por. Wiesław Jan Wysocki, Wpływ przemian Października 1956 roku na politykę władz państwowych wobec Kościoła w latach 1956-1966, w: Adam Dziurok, Wiesław Jan Wysocki [red.], Kościół i Prymas Stefan Wyszyński: 1956-1966, Katowice-Kraków 2008, s. 15-22; Milena Przybysz, Odwilż i po odwilży, w: Wojna z Kościołem 1956-1966 [dodatek specjalny], w: Rzeczpospolita 3-4.09.2011, s. 1-3; Adam Dziurok Złudna odwilż. Lata 1956-1970, w: Włodzimierz Bernacki [red.], Kronika komunizmu w Polsce, Kraków 2009, s. 234-291.
44. Zob. APŚE: Pismo Rady Parafialnej i Parafii rzymskokatolickiej w Kędzierzynie do Prezydium Miejskiej Rady Narodowej z 10.12.1956 roku; list o. proboszcza Jana Skrzynieckiego OMI do Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Kędzierzynie z 20.12.1956 roku; pismo Rady Parafialnej do Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Koźlu z 05.01.1957 roku; pismo Prezydium Powiatowej Rady Narodowej do Rzymskokatolickiej Parafii św. Mikołaja w Kędzierzynie z 14.01.1957 roku. Zob. APŚE: pismo Kurii Biskupiej w Opolu do Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego w Warszawie z 23.07.1957 roku; pismo Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego w Warszawie do Kurii Biskupiej w Opolu z 14.12.1957 roku; Zaświadczenie Lokacyjne nr 125/57 – Opole 29.07.1957 roku; Umowa między Kozielskim Rejonem Lasów Państwowych w Strzelcach Opolskich a Kurią Biskupią w Opolu z 07.01.1958 roku. Dokumenty te były w osobistym posiadaniu o. Jana Opieli OMI w Lublińcu pod koniec lat 90-tych, kiedy przed 1995 rokiem Janusz A. Paras, pod kierunkiem ks. bp Jana Kopca, pisał swoją pracę magisterską „Działalność duszpasterska Ojców Oblatów Maryi Niepokalanej w Kędzierzynie w latach 1948-1995”. Niestety po jego śmierci 10.09.2009 roku materiały te zaginęły. W związku z prawdopodobnym znalezieniem w Archiwum Państwowym w Opolu oraz Archiwum Lasów Państwowych w Katowicach materiałów z tych urzędów państwowych, podjęto starania o ich odnalezienie w tychże archiwach. Por. Janusz A. Paras, Parafia św. Mikołaja pod zarządem Ojców Oblatów Maryi Niepokalanej w latach 1948-1984, w: Edward Nycz [red.], Zarys dziejów parafii św. Mikołaja w Kędzierzynie-Koźlu na tle lokalnej historii (1902-2002), Opole 2002, s. 129.
45. „O. proboszcz Skrzyniecki otrzymał oficjalne zezwolenie od władz świeckich na budowę nowego kościoła na Pogorzelcu”. Zob. Kronika domu zakonnego OMI w Kędzierzynie, t. 1: lata 1945-1973, k. 81.
46. Zob. ARDLPKat NKdz PzoNKdzKBOp, kk. 13.
47. Zob. Pismo parafii św. Mikołaja do Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 28.03.1957 roku, w: ARDLPKat NKdz PzoNKdzKBOp, k. 1.
48. Zob. Pismo parafii św. Mikołaja do Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 28.03.1957 roku, w: ARDLPKat NKdz PzoNKdzKBOp, k. 1; Sprawozdanie z pracy operacyjnej SB KPMO w Koźlu za IV kwartał 1959 roku z 22.12.1959 roku, w: AIPN Wr 07/325, k. 264.
49. Zob. Kalendarium parafialne, w: DŻJ 12/2006, s. 6.
50. Zob. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 87.
51. Zob. Pismo parafii św. Mikołaja do Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 28.03.1957 roku, w: ARDLPKat NKdz PzoNKdzKBOp, k. 1-2.
52. Pismo Departamentu Zagospodarowania Lasu Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego do Zarządu Lasów Państwowych w Opolu z 28.03.1957 roku, w: ARDLPKat NKdz PzoNKdzKBOp, k. 3-4.
53. Zob. Pismo Zarządu Lasów Państwowych w Opolu do Kurii Biskupiej w Opolu z 06.08.1957 roku w sprawie przekazania w Kędzierzynie gruntu pod budowę kościoła, w: ARDLPKat NKdz PzoNKdzKBOp, k. 6-7.
54. Pismo Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego do Kurii Biskupiej w Opolu z 14.12.1957 roku na temat zasad przekazania gruntu pod budowę kościoła w Kędzierzynie, w: ARDLPKat NKdz PzoNKdzKBOp, k. 8.
55. Zob. Janusz A. Paras, Parafia św. Mikołaja pod zarządem Ojców Oblatów Maryi Niepokalanej w latach 1948-1984, w: Edward Nycz [red.], Zarys dziejów parafii św. Mikołaja w Kędzierzynie-Koźlu na tle lokalnej historii (1902-2002), Opole 2002, s. 129.
56. Zob. Pismo Nadleśniczego A. Górskiego z Nadleśnictwa Państwowego w Kędzierzynie Kozielskiego Rejonu Lasów Państwowych w Strzelcach Opolskich do Zarządu Lasów Państwowych w Opolu z 03.08.1957 roku, w: ARDLPKat NKdz PzoNKdzKBOp, k. 5.
57. Zob. Odpis upoważnienia Kurii Biskupiej dla o. Jana Skrzynieckiego OMI z 17.12.1957 roku o podpisaniu umowy dzierżamy gruntu pod budowę kościoła w Kędzierzynie, w: ARDLPKat NKdz PzoNKdzKBOp, k. 9.
58. Zob. Upoważnienie wystawione w styczniu 1958 roku dla inż. Zdzisława Kaszube przez Dyrektora Kozielskiego Rejonu Lasów Państwowych w Strzelcach Opolskich Józefa Musiela, w: ARDLPKat NKdz PzoNKdzKBOp, k. 10.
59. Zob. Umowa między parafią św. Mikołaja w Kędzierzynie a Kozielskim Rejonem Lasów Państwowych w Strzelcach Opolskich z 07.01.1958 roku wraz z planem sytuacyjnym, w: ARDLPKat NKdz PzoNKdzKBOp, k. 12-13; List przewodni do przesłanej umowy do Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 15.01.1958 roku, w: ARDLPKat NKdz PzoNKdzKBOp, k. 11.
60. Zob. Plan sytuacyjny dotyczący budowy kościoła w Kędzierzynie na Pogorzelcu, dołączony do umowy zawartej 07.01.1958 roku, w: w: ARDLPKat NKdz PzoNKdzKBOp, k. 13.
61. Zob. Sprawozdanie pracy operacyjnej po linii kleru zakonnego za II kwartał 1959 roku z 14.09.1959 roku z Opola, w: AIPN 01283/1065, k. 117. Por. Stanisław Zasowski, Historia budowy kościoła pw. bł. Eugeniusza de Mazenoda w Kędzierzynie-Koźlu, w: DŻJ 5/1995, s. 2.
62. Zob. AIPN BU 0639/55 t. 1: Pismo KPMO w Koźlu do Naczelnika Wydziału V, Departamentu III MSW z 14.10.1959 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom I (1948-1964), k. 58; AIPN 01283/1065, k. 109. Sytuacje te stały się pewnego rodzaju normą, wobec interwencji KC PZPR i Urzędu ds. Wyznań w sprawie zbyt licznie wydawanych pozwoleń na budowę nowych kościołów. Wykaz nr 2 obiektów sakralnych budowanych od października 1956 roku do 01.09.1957 roku, część B: obiekty budowane bez pozwolenia władz („budownictwo nielegalne”), w: Informacje na temat budownictwa sakralnego z 1959 roku. Zob. APOp PWRNWdsW 224/1868, k. 12, poz. 4. Por. Ryszard Gryz, „Odwilż” dla Kościoła na przykładzie kościołów lokalnych, w: Adam Dziurok, Wiesław Jan Wysocki [red.], Kościół i Prymas Stefan Wyszyński: 1956-1966, Katowice-Kraków 2008, s. 43-44; Adam Dziurok, Gomułkowska stabilizacja (1957-1970), w: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989, Warszawa 2010, s. 324.
63. Zob. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 87. Por. Kalendarium parafialne, w: DŻJ 12/2006, s. 6; Mówią świadkowie: Stanisław Zasowski, w: DŻJ 12/2006, s. 29; Stanisława Ścigacz, Nasi parafianie: Stanisław Zasowski, w: DŻJ 2/1999, s. 2. Podobna sytuacja miała miejsce w Nowej Hucie, gdzie w 1960 roku mieszkańcy stanęli w obronie krzyża po cofnięciu pozwolenia na budowę kościoła. Zob. Jerzy Ridan, Krzyż Nowohucki. Dzieje walki o wiarę i wolność, Kraków 2006, ss. 190; Grzegorz Górny, Jak Karol Wojtyła w Nowej Hucie obalił komunizm?, w: Przewodnik Katolicki 17/2005, s. ?????
64. Zob. ARDLPKat NKdz PzoNKdzSMCKdz, kk. 17.
65. Zob. ARDLPKat NKdz PzoNKdzPPRNKoź, kk. 6.
66. Zob. Janusz A. Paras, 100. lecie urodzin śp. O. Jana Skrzynieckiego OMI, w: DŻJ 11/2004, s. 17-19; Janusz A. Paras, Kapłan na trudne czasy cz. I. O. Jan Skrzyniecki OMI, pierwszy oblacki proboszcz u św. Mikołaja, w: DŻJ 09/2009, s. 18-19; Janusz A. Paras, Kapłan na trudne czasy cz. II. O. Jan Skrzyniecki OMI, pierwszy oblacki proboszcz u św. Mikołaja, w: DŻJ 10/2009, s. 18-19; Janusz A. Paras, Kapłan na trudne czasy cz. III. O. Jan Skrzyniecki OMI, w oczach świadków i historii, w: DŻJ 11/2009, s. 21, 23. Por. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 86-87; Mówią świadkowie: Waleria Prajzner, w: DŻJ 12/2006, s. 28; Wspomnienie pani Walerii Prajzner, w: DŻJ 6/1998, s. 8; Stanisław Zasowski, Historia budowy kościoła pw. bł. Eugeniusza de Mazenoda w Kędzierzynie-Koźlu, w: DŻJ 5/1995, s. 2. W dokumentach SB zapisano: „proboszcz parafii w Kędzierzynie ks. zakonnik Skrzyniecki w ubiegłym tygodniu zmarł podczas podróży do Warszawy w sprawie załatwiania sprawy nauczania religii przez księży zakonników w Kędzierzynie”. Zob. AIPN Wr 07/325: Sprawozdanie z pracy operacyjnej Służby Bezpieczeństwa Komendy Powiatowej MO w Koźlu za III kwartał 1958 roku z 27.09.1958 roku, k. 256. Inne dokumenty służb mówią jedynie: „kilku księży zmarło ostatnio jak na przykład znany ze swej wrogiej postawy do PRL proboszcz parafii w Kędzierzynie ks. zakonnik Skrzyniecki”. Zob. AIPN Wr 09/20: Charakterystyka kontrwywiadowcza powiatu kozielskiego w zasięgu operacyjnego rozeznania i zainteresowania służby bezpieczeństwa Komendy Powiatowej MO w Koźlu po pionie wydziału III z 30.04.1959 roku, k. 9.
67. Tekst dotyczący tego faktu brzmi następująco: „Kościół murowany, parafia Kędzierzyn, miasto. Kędzierzyn Pogorzelec, pow.[iat] Koźle, diecezja opolska. Nowa budowa: przygotowano plac pod budowę i zgromadzono częściowo materiał budowlany. Budowę rozpoczęto w 1957 roku. Wydział Architektury i Nadzoru Budowlanego pisemem z dnia 20.09.1958 roku nr A.B.III/10/84/58 wstrzymał budowę. Tut.[ejsze] Prezydium nie zamierza wydawać zezwolenia na budowę kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec”. Zob. Wykaz nr 2 obiektów sakralnych budowanych od października 1956 roku do 01.09.1957 roku, część B: obiekty budowane bez pozwolenia władz („budownictwo nielegalne”), w: Informacje na temat budownictwa sakralnego z 1959 roku, w: APOp PWRNWdsW 224/1868, k. 12, poz. 4.
68. Zob. AIPN Wr 09/38: Charakterystyka kontrwywiadowcza powiatu kozielskiego w zasięgu operacyjnego rozeznania i zainteresowania służby bezpieczeństwa Komendy Powiatowej MO w Koźlu po pionie wydziału III z 29.08.1958 roku, k. 9. W innym dokumencie wymieniana jest suma 200 tysięcy a nawet 500 tysięcy. Zob. AIPN BU 0639/55 t. 1: Pismo KPMO w Koźlu do Naczelnika Wydziału V Departamentu III MSW w Warszawie z 14.10.1959 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom I (1948-1964), k. 58; AIPN Wr 07/325: Sprawozdanie z pracy operacyjnej SB KPMO w Koźlu za IV kwartał 1959 roku z 22.12.1959 roku, k. 264.
69. Zob. Informacja na temat budownictwa sakralnego z 1959 roku Wydziału ds. Wyznań Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu: Wykaz nr 1: obiektów sakralnych budowanych w okresie od 1945 roku do października 1956 roku, w: APOp PWRNOp WdsW 224/1868: k. 14; Informacja na temat budownictwa sakralnego z 1959 roku Wydziału ds. Wyznań Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu: Wykaz nr 2: obiektów sakralnych budowanych w okresie od października 1956 roku do 01.07.1957 roku: część B: obiekty budowane bez zezwolenia władz („budownictwo nielegalne”), w: APOp PWRNOp WdsW 224/1868, k. 12, poz. 4.
70. Zob. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 84-85; Stanisław Zasowski, Historia budowy kościoła pw. bł. Eugeniusza de Mazenoda w Kędzierzynie-Koźlu, w: DŻJ 5/1995, s. 2. Por. Janusz A. Paras, Parafia św. Mikołaja pod zarządem Ojców Oblatów Maryi Niepokalanej w latach 1948-1984, w: Edward Nycz [red.], Zarys dziejów parafii św. Mikołaja w Kędzierzynie-Koźlu na tle lokalnej historii (1902-2002), Opole 2002, s. 129-130.
71. Zob. AIPN Wr 07/325: Sprawozdanie z pracy operacyjnej SB KPMO w Koźlu za I kwartał 1960 roku z 24.03.1960 roku, k. 277.
72. Zob. AIPN Wr 07/324: Sprawozdanie z pracy operacyjnej SB KPMO w Koźlu za II kwartał 1959 roku do naczelnika wydziału III SB KWMO w Opolu z 23.06.1959 roku, k. 352.
73. Zob. AIPN Wr 07/324: Sprawozdanie z pracy operacyjnej SB KPMO w Koźlu za II kwartał 1959 roku do naczelnika wydziału III SB KWMO w Opolu z 25.09.1959 roku, k. 365-366.
74. Zob. AIPN Wr 07/324: Sprawozdanie z pracy operacyjnej SB KPMO w Koźlu za II kwartał 1959 roku do naczelnika wydziału III SB KWMO w Opolu z 25.09.1959 roku, k. 366.
75. Zob. AIPN Wr 07/324: Sprawozdanie z pracy operacyjnej SB KPMO w Koźlu za IV kwartał 1959 roku do naczelnika wydziału III SB KWMO w Opolu z 22.12.1959 roku, k. 397.
76. AIPN BU 0639/55, t. 2: Plan pracy operacyjnej SB w Koźlu na 1966 rok w doniesieniu do OO. Oblatów w Kędzierzynie z 15.02.1966 roku, k. 196, 198.
77. Zob. AIPN Wr 07/324: Sprawozdanie z pracy operacyjnej służby bezpieczeństwa KPMO w Koźlu za I kwartał 1961 roku z 27.03.1961, k. 531.
78. Zob. AIPN Wr 07/324: Sprawozdanie z pracy operacyjnej SB KPMO w Koźlu za II kwartał 1959 roku z 25.09.1959 roku, k. 377; AIPN Wr 07/324: Sprawozdanie z pracy operacyjnej SB KPMO w Koźlu za II kwartał 1959 roku z 25.09.1959 roku, k. 382; AIPN Wr 07/324: Sprawozdanie z pracy operacyjnej służby bezpieczeństwa KPMO w Koźlu za IV kwartał 1959 roku z 22.12.1959, k. 397; AIPN Wr 07/324: Sprawozdanie z pracy operacyjnej służby bezpieczeństwa KPMO w Koźlu za I kwartał 1961 roku z 27.03.1961, w:, k. 531; AIPN Wr 07/324: Sprawozdanie z pracy operacyjnej służby bezpieczeństwa KPMO w Koźlu za II kwartał 1961 roku z 22.06.1961, k. 556; AIPN Wr 07/324: Sprawozdanie z pracy operacyjnej służby bezpieczeństwa KPMO w Koźlu za III kwartał 1961 roku z 23.09.1961, k. 575.; AIPN Wr 07/324: Sprawozdanie z pracy operacyjnej służby bezpieczeństwa KPMO w Koźlu za IV kwartał 1961 roku z 22.12.1961, w:, k. 596, 598; AIPN Wr 07/324: Sprawozdanie z pracy operacyjnej służby bezpieczeństwa KPMO w Koźlu za I kwartał 1962 roku z 23.03.1962 roku, k. 638. AIPN Wr 07/324: Sprawozdanie z pracy operacyjnej służby bezpieczeństwa KPMO w Koźlu za II kwartał 1962 roku z 23.06.1962, k. 654.
79. Zob. AIPN Wr 07/324: Sprawozdanie z pracy operacyjnej SB KPMO w Koźlu za II kwartał 1961 roku, k. 542; AIPN Wr 07/324: Sprawozdanie z pracy operacyjnej SB KPMO w Koźlu za III kwartał 1961 roku, k. 555-565.
80. Zob. AIPN Wr 07/324: Sprawozdanie z pracy operacyjnej SB KPMO w Koźlu za II kwartał 1959 roku z 23.06.1959 roku, k. 352; AIPN Wr 07/325: Sprawozdanie z pracy operacyjnej SB KPMO w Koźlu za IV kwartał 1959 roku z 22.12.1959 roku, k. 264.
81. Zob. AIPN Wr 07/325: Sprawozdanie z pracy operacyjnej SB KPMO w Koźlu za IV kwartał 1959 roku z 22.12.1959 roku, k. 264.
82. Zob. AIPN Wr 07/325: Sprawozdanie z pracy operacyjnej SB KPMO w Koźlu za IV kwartał 1959 roku z 22.12.1959 roku, k. 264.
83. Zob. AIPN Wr 07/325: Sprawozdanie z pracy operacyjnej SB KPMO w Koźlu za II kwartał 1960 roku z 24.06.1960 roku, k. 302.
84. Zob. AIPN Wr 07/325: Sprawozdanie z pracy operacyjnej SB KPMO w Koźlu za II kwartał 1960 roku z 24.06.1960 roku, k. 302.
85. Zob. AIPN Wr 07/325: Sprawozdanie z pracy operacyjnej SB KPMO w Koźlu za III kwartał 1960 roku z 21.09.1960 roku, k. 320.
86. Niektóre nazwiska pojawiają się w podpisywanych dokumentach z tego okresu, sporządzonych przez SB i Wydział ds. Wyznań. Por. Paweł Piotrowski [red.], Aparat Bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 2: 1956-1975, Warszawa 2006, s. 119-123.
87. Zob. Plan pracy operacyjnej SB w Koźlu na 1966 rok w doniesieniu do OO. Oblatów w Kędzierzynie z 15.02.1966 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 2, k. 195-198; Meldunek sytuacyjny KWMO do Naczelnika Wydziału IV Departamentu IV MWS dotyczący starań o uzyskanie zezwolenia na budowę kościoła w Kędzierzynie z 30.03.1972 roku, w: AIPN BU 0639/55 t. 6, k. 54; Notatka informacyjna KWMO w Opolu dotycząca starań o uzyskanie zezwolenia na budowę kościoła w Kędzierzynie z 26.04.1973 roku, w: AIPN BU 0639/55 t. 7, k. 111.
88. Starania te podejmowali kolejni 2. Proboszczowie: o. Jerzy Machoń OMI (1958-1967) i o. Jan Opiela OMI (1967-1982). Zob. Kalendarium parafialne, w: DŻJ 12/2006, s. 6; Pismo KPMO w Koźlu do Naczelnika Wydziału V, Departamentu III MSW z 14.10.1959 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom I (1948-1964), w: AIPN BU 0639/55 t. 1, k. 58-59.
89. Zob. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 89.
90. Zob. Kalendarium parafialne, w: DŻJ 12/2006, s. 6; Meldunek sytuacyjny KWMO w Opolu do Naczelnika Wydziału IV, Departamentu IV z 30.03.1972 roku dotyczących starań o uzyskanie zezwolenia na budowę kościoła w Kędzierzynie, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom VI (1972), w: AIPN BU 0639/55 t. 6, k. 54-55; Notatka informacyjna KWMO dotycząca starań o uzyskanie zezwolenia na budowę kościoła w Kędzierzynie z 26.04.1973 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom VII (1973), w: Zob. AIPN BU 0639/55 t. 7, k. 111-112; APPOMIKK, Teczka: Kędzierzyn-Koźle.
91. Zob. Sprawozdanie z wizytacji przeprowadzonej w domu zakonnym Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Kędzierzynie 09.04.1970 roku przez Zastępcę Kierownika Wydziału ds. Wyznań Józefa Kowalczyka oraz Zastępcę Kierownika Wydziału Finansowego Prezydium WRN Edmund Rybarkiewicz, w: AAN UdsW WWRK 1587/133/110, k. 57-61; Sprawozdanie z wizytacji przeprowadzonej w domu zakonnym Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Kędzierzynie 20.12.1973 roku: UdsW WWRK 1587/133/110, k. 119-122.
92. Zob. Odezwa Biskupa Opolskiego w sprawie modłów o budowę kościołów z 15.10.1972 roku, w: Informacja KWMO w Opolu dla Naczelnika Wydziału I Departamentu IV MSW dotycząca działalności Kurii Biskupiej w Opolu za okres od 01.10.1972-31.12.1972 z 16.01.1973 roku, w: AIPN BU 0639/213, k. 181; Odezwa Biskupa Opolskiego o budowie kościołów z 6.11.1973 roku, w: AIPN BU 0639/114, k. 112-114; Odezwa Biskupa Opolskiego w sprawie budowy kościołów z 1973 roku, w: Meldunek sytuacyjny KWMO w Opolu dla Naczelnika Wydziału IV Departamentu IV MSW dotyczący rozesłania dokumentów przez Kurię z 05.11.1973 roku, w: AIPN BU 0639/213, k. 226; Odezwa Biskupa Opolskiego w sprawie budowy kościołów w diecezji opolskiej, w: Informacja KWMO dla Naczelnika Wydziału I Departamentu IV MSW dotycząca działalności Kurii Biskupiej w Opolu za okres od 01.10-31.12.1974 z 03.01.1975 roku, w: AIPN BU 0639/213, k. 321;. Por. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 89.
93. Odezwa Biskupa Opolskiego w sprawie budowy nowych kościołów w 1973 roku z 15.10.1973 roku, w budownictwo sakralne w diecezjach, w: AIPN BU 0639/114, k. 44-45, 118-119. Por. Serwis nasłuchu Polskiego Radia „ile nowych kościołów buduje się w Polsce” z 2.12.1973 roku, w: Budownictwo sakralne w diecezjach, w: AIPN BU 0639/114, k. 73.
94. Zob. Notatka dotycząca działalności zgromadzenia oo. oblatów z 30.04.1974 roku, w: AAN UdsW  WWRK 1587/133/110, k. 154. Por. Dominik Zamiatała CMF, Zakony męskie w polityce władz komunistycznych w Polsce w latach 1945-1989. Tom 2. Działalność duszpasterska i społeczna zakonów w latach 1945-1989, Warszawa 2012, s. 100.
95. Zob. Meldunek sytuacyjny KWMO do Naczelnika Wydziału IV Departamentu IV MWS dotyczący starań o uzyskanie zezwolenia na budowę w Kędzierzynie z 30.03.1972 roku, w: AIPN BU 0639/55 t. 6, k. 54; Notatka informacyjna KWMO w Opolu dotycząca starań o uzyskanie zezwolenia na budowę kościoła w Kędzierzynie z 26.04.1973 roku, w: AIPN BU 0639/55 t. 7, k. 111. Warto przy okazji zwrócić uwagę, że Aleksander Skarżyński był formalnie dyrektorem w latach 1967-1971, a później być może sprawował funkcję pełniącego obowiązki dyrektora do maja 1974 roku, kiedy na to stanowisko został powołany Kazimierz Kąkol.
96. Zob. Notatka z rozmowy z o. Alfonsem Kupką – prowincjałem OO Oblatów oraz byłym prowincjałem tegoż Zgromadzenia O. [Józefem] Tomysem, przeprowadzonej w dniu 07.03.1974 roku, w: w: AAN UdsW WWRK 1587/133/110, k. 142.
97. Zob. Meldunek sytuacyjny KWMO do Naczelnika Wydziału IV Departamentu IV MWS dotyczący starań o uzyskanie zezwolenia na budowę w Kędzierzynie z 30.03.1972 roku, w: AIPN BU 0639/55 t. 6, k. 54; Notatka informacyjna KWMO w Opolu dotycząca starań o uzyskanie zezwolenia na budowę kościoła w Kędzierzynie z 26.04.1973 roku, w: AIPN BU 0639/55 t. 7, k. 111.
98. Zob. Notatka informacyjna KWMO w Opolu dotycząca starań o uzyskanie zezwolenia na budowę kościoła w Kędzierzynie z 26.04.1973 roku, w: AIPN BU 0639/55 t. 7, k. 112.
99. Zob. Notatka informacyjna KWMO w Opolu dotycząca starań o uzyskanie zezwolenia na budowę kościoła w Kędzierzynie z 26.04.1973 roku, w: AIPN BU 0639/55 t. 7, k. 112.
100. Zob. Notatka dotycząca działalności zgromadzenia oo. oblatów z 30.04.1974 roku, w: AAN UdsW  WWRK 1587/133/110, k. 165.
101. Zob. Pismo Wydziału ds. Wyznań w Polu do Urzędu ds. Wyznań w Warszawie z 11.01.1074 roku o wizytacji domu Ojców Oblatów w Kędrzierzynie przeprowadzonej 20.12.1973 roku, w: AAN UdsW 1587/133/110, k. 121. Por. Pismo Wydziału ds. Wyznań Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu do Urzędu ds. Wyznań w Warszawie z 28.09.1973 roku (Nr Wz. 610/36/73), w: AAN UdsW WWRK 1587/125/443, k. 151.
102. Zob. Notatka dotycząca działalności zgromadzenia oo. oblatów z 30.04.1974 roku, w: AAN UdsW WWRK 1587/133/110, k. 154, 166.
103. Zob. Sprawozdanie z wizytacji przeprowadzonej w domu zakonnym Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Kędzierzynie 20.12.1973 roku, w: AAN UdsW WWRK 1587/133/110, k. 121-122. Por. Pismo Wydziału ds. Wyznań Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu do Urzędu ds. Wyznań w Warszawie z 12.11.1973 roku (Nr Wz. 6-601/5/73), w: AAN UdsW WWRK 1587/138/2, k. 323.
104. Zob. Wyciąg z notatki służbowej z odbytego spotkania z TW ps. „Karol” 10.12.1971 roku w Pruszkowie, w: AIPN BU 0639/55 t. 5, k. 224; Notatka służbowa z odbytego spotkania z TW ps. „Marek” 24.01.1972 roku w Poznaniu, w: AIPN BU 0639/55 t. 6, k. 25; Meldunek sytuacyjny KWMO do Naczelnika Wydziału IV Departamentu IV MWS dotyczący starań o uzyskanie zezwolenia na budowę w Kędzierzynie z 30.03.1972 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 6, k. 55; Doniesienie TW „Majewski” z 18.05.1978 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 11, k. 237.
105. Zob. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 90. Por. Kalendarium parafialne, w: DŻJ 12/2006, s. 6. Działka nr 660 z km 4 o pow. 0.4000 ha, Kw X – 304 k., stanowiąca tereny zielone. Zob. APŚE: Odpis decyzji Wydziału ds. Wyznań w Opolu przy Wojewódzkiej Radzie Narodowej z 15.06.1973 roku (Nr Wz 601/1/Z/109/a); Notatka informacyjna KWMO dotycząca starań o uzyskanie zezwolenia na budowę kościoła w Kędzierzynie z 26.04.1973 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom 7 (1973), w: AIPN BU 0639/55 t. 7, k. 112; APPOMIKK, Teczka: Kędzierzyn-Koźle; Pismo Wydziału ds. Wyznań Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu do Urzędu ds. Wyznań w Warszawie z 12.11.1973 roku (Nr Wz. 6-601/5/73), w: AAN UdsW WWRK 1587/138/2, k. 323. Por. Pismo Wydziału ds. Wyznań Prezydium WRN w Opolu do Urzędu ds. Wyznań w Warszawie z 12.11.1973 roku w: AAN UdsW 138/2, k. 323; Wykaz obiektów, o które ubiega się Kościół z art. 2 ustawy. mimo negatywnego stanowiska władz, w: AAN UdsW 138/2, k. 336; ASSNMPKK: Kronika Klasztoru Sióstr Służebniczek NMP 1945-1980, s. 97; Kalendarium parafialne, w: DŻJ 12/2006, s. 6.
106. Zob. Notatka informacyjna KWMO w Opolu dotycząca starań o uzyskanie zezwolenia na budowę kościoła w Kędzierzynie z 26.04.1973 roku, w: AIPN BU 0639/55 t. 7, k. 112.
107. Zob. APŚE: Pismo Kurii Biskupiej do Wydziału Budownictwa, Urbanistyki i Architektury do spraw Kędzierzyna Wojewódzkiej Rady Narodowej z 28.09.1970 roku (L.K.IX-5/70). Por. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 90.
108. Zob. Pismo Wydziału ds. Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Opolu do Urzędu ds. Wyznań w Warszawie z 26.01.1974 roku (Nr Wz. 6-610/1/2/74), w: AAN UdsW WWRK 1587/125/443, k. 147-148. Por. Rejestratura Spraw (RK 610/74), Urząd Wojewódzki w Opolu, Odpis wniosków do planu bud.[owlanego] nadesłane przez kurię [poz. 87], w: AAN UdsW WWRK 1587/125/443, k. 155.
109. Zob. Pismo Wydziału ds. Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Opolu do Kurii Biskupiej w Opolu z 13.03.1974 roku (Nr Wz. 6-610/1/74), w: AAN UdsW WWRK 1587/125/443, k. 149.
110. Zob. Wykaz tajnych współpracowników oraz kandydatów na tajnych współpracowników, w: AIPN BU0639/55, t. 2, k. 217; Pismo z KWMO w Opolu do Naczelnika Wydziału I, Departamentu IV WSM z 29.04.1968 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 2, k. 335-336.
111. Zob. Pismo wydziału I departamentu IV MSW do Naczelnika Wydziału IV KWMO w Opolu z 07.10.1970 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 4, k. 195; Pismo Naczelnika Wydziału IV KWMO w Opolu do Naczelnika Wydziału I Departamentu IV WSM z 3.11.1970 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 4, k. 252-253; Doniesienie TW Majewski z 24.11.1970, w: AIPN BU 0639/55, t. 4, k. 267-268; Doniesienie TW Majewski z 11.01.1971, w: AIPN BU 0639/55, t. 5, k. 37; Notatka służbowa spisana ze słów b.TW „Bronisław” w Łodzi 27.01.1973, w: AIPN BU 0639/55, t. 7, k. 36; Pismo KWMO w Opolu do Naczelnika Wydziału V Departamentu IV MSW z 28.02.1973 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 7, k. 48.
112. Zob. Doniesienie TW Majewski z 24.11.1970, w: AIPN BU 0639/55, t. 4, k. 267-268; Doniesienie TW „Mozela”, w: AIPN BU 0639/55, t. 5, k. 199-201; Doniesienie TW „Majewski” z 18.05.1978 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 11, k. 235-237. Por. Janusz Andrzej Paras, Parafia św. Mikołaja pod zarządem Ojców Oblatów Maryi Niepokalanej w latach 1948-1984, w: Edward Nycz [red.], Z dziejów parafii św. Mikołaja w Kędzierzynie-Koźlu na tle lokalnej historii, Opole 2002, s. 131.
113. Zob. Plan pracy operacyjnej SB w Koźlu na 1966 rok w doniesieniu do OO. Oblatów w Kędzierzynie z 15.02.1966 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 2, k. 197.
114. Zob. Doniesienie TW Majewski z 24.11.1970, w: AIPN BU 0639/55, t. 4, k. 267-268.
115. Zob. Notatka służbowa z odbytego spotkania z TW ps. „Marek” 24.01.1972 roku w Poznaniu, w: AIPN BU 0639/55, t. 6, k. 25.
116. Zob. Notatka służbowa spisana ze słów b.TW „Bronisław” w Łodzi 27.01.1973, w: AIPN BU 0639/55, t. 6, k. 36.
117. Zob. Wyciąg z notatki służbowej z odbytego spotkania z TW ps. „Karol” 10.12.1971 roku w Pruszkowie, w: w: AIPN BU 0639/55, t. 5, k. 224. Wykorzystywany również później, by rozeznać sytuację przed nominacją nowego prowincjała. Zob. Wyciąg z notatki informacyjnej ze spotkania z TW ps. „Karol”, odbytej w Opolu 22.05.1979 roku, spisanej 31.05.1979 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 13, k. 167-168.
118. Zob. Informacja uzyskana od TW „Józef” 04.04.1974 roku w Gdańsku, w: AIPN BU 0639/55, t. 8, k. 175-176. W późniejszym czasie, kiedy opuścił zgromadzenie Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej, był jeszcze wykorzystywany do wybadania sytuacji z zgromadzeniu w czasie spotkań ze swoimi kolegami. Uczyniono to zwłaszcza w czasie prowadzenia gry operacyjnej, wymienianej m.in. w tzw. „Raporcie Rokity”, aby o. Alfons Kupka OMI nie został prowincjałem na trzecią kadencję i by na to stanowisko została wytypowana osoba, która nie była niewygodna dla SB. Planowano również osadzić go jako osobę powracającą do życia zakonnego i kapłańskiego, a gdyby się to nie udało to jako świeckiego współpracownika w Wiceprowincji Polskiej we Francji. Zob. Notatka służbowa ppłk Zbigniewa Faryny, starszego inspektora wydziału V departamentu IV MSW w Warszawie z odbytego spotkania kontrolnego z TW ps. „Józef” w Gdańsku 26.06.1978 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 12, k. 91-92; Notatka służbowa ppłk Zbigniewa Faryny, starszego inspektora wydziału V departamentu IV MSW w Warszawie z kontrolnego spotkania z TW ps. „Józef” odbytego w Gdyni w kawiarni 01.02.1979 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 12, k. 347-348; Wyciąg z informacji ze spotkania z TW ps. „Józef” odbytego w dniu 11.05.1979 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 13, k. 139-140; Wyciąg z informacji TW „Józef” z 26.05.1979 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 13, k. 156-157; Wyciąg z informacji TW „Józef” z 02.07.1979 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 13, k. 269; Wyciąg z informacji TW „Józef” z 28.06.1979 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 13, k. 270-271.
119. Zob. Informacja KWMO w Opolu do naczelnika wydziału inspekcji departamentu IV MSW w Warszawie dotycząca pobytu TW ps. Mozela za granicą z 14.10.1971 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 5, k. 199-201. Również i tego TW wraz z TW „Leszczyński” wykorzystano w grze operacyjnej dotyczącej obsadzenia prowincjała. Zob. Meldunek sytuacyjny naczelnika wydziału IV KWMO w Opolu ppłk mgr. Kazimierza Dunaja do naczelnika wydziału V departamentu IV MSW w Warszawie dotyczący sytuacji w zgromadzeniu zakonnym z 10.07.1979 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 13, k. 272-273.
120. Zob. Niektóre nazwiska pojawiają się w podpisach w dokumentach z tego okresu, sporządzonych przez SB. Edward Grządziel: Plan pracy operacyjnej na rok 1966 w doniesieniu do OO. Oblatów w Kędzierzynie z 15.02.1966 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 2, k. 195-198. Mieczysław Roch: Pismo z KWMO w Opolu do Naczelnika Wydziału I Departamentu IV MSW w Warszawie z 29.04.1968 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 2, k. 335-337. Stanisław Pyznar: Pismo Naczelnika Wydziału IV KWMO w Opolu do Naczelnika Wydziału I Departamentu IV WSW z 3.11.1970 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 4, k. 251-254; Meldunek sytuacyjny KWMO do Naczelnika Wydziału IV Departamentu IV MSW dotyczący starań o pozwolenie na budowę kościoła w Kędzierzynie z 30.03.1972 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 6, k. 54-55; Pismo KWMO w Opolu do Naczelnika Wydziału V Departamentu IV MSW z 28.02.1973 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 7, k. 48-49. Stanisław Mozal: Pismo Wydziału I Departamentu IV MSW do Naczelnika Wydziału IV KWMO w Opolu z 07.10.1970 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 4, k. 195. Tadeusz Nowosielski: Plan pracy operacyjnej na rok 1966 w doniesieniu do OO. Oblatów w Kędzierzynie z 15.02.1966 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 2, k. 195-198; Notatka informacyjna KWMO w Opolu dotycząca starań o uzyskanie zezwolenie na budowę kościoła w Kędzierzynie z 26.04.1973 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 7, k. 111-112. Zygmunt Jasik: Wykaz tajnych współpracowników oraz kandydatów na tajnych współpracowników, w: AIPN BU 0639/55, t. 5, k. 217; Akta osobowe Zygmunta Jasika, w: IPN Ka 0225/40. Henryk Sękulski: Wyciąg z notatki służbowej z odbytego spotkania z TW ps. „Karol” 10.12.1971 roku w Pruszkowie, w: AIPN BU 0639/55, t. 5, k. 224. Mirosław Szulc: Notatka służbowa z odbytego spotkania z TW ps. „Marek” z 24.01.1972 roku, sporządzona 25.01.1972 roku w Poznaniu, w: AIPN BU 0639/55, t. 6, k. 24-25. Stanisław Kubiński: Informacja od TW „Józef” z 04.04.1974 roku, w: AIPN BU 0639/55, t. 8, k. 173-181. Pozostali są wymienieni w literaturze dotyczącej tego tematu. Zob. Paweł Piotrowski [red.], Aparat Bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 2: 1956-1975, Warszawa 2006, s. 119-123; Ksawery Jasiak, Kadra WUBP/WUdsBP w Opolu w latach 1950-1956. Wybrane biogramy, w: Ksawery Jasiak [red.], Komunistyczny aparat represji i życie społeczne Opolszczyzny w latach 1945-1989, Opole 2012, s. 411-440; Łucja Marek, Jasik Zygmunt, w: Kadra bezpieki 1945-1990. Obsada stanowisk kierowniczych aparatu bezpieczeństwa w województwie śląskim/katowickim, bielski kim i częstochowskim [red. Wacław Dubiański, Adam Dziuba, Adam Dziurok], Katowice 2009, s. 245; Łucja Marek, Struktury SB odpowiedzialne za inwigilację Kurii Katowickiej (1956-1970), w: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 2009, t. 42, z. I, s. 197-208; Tomasz Balbus, Paweł Piotrowski, Krzysztof Szwagrzyk, Twarze wrocławskiej bezpieki. Obsada stanowisk kierowniczych UB i SB we Wrocławiu. Informator personalny, Wrocław 2006, s. 33, 138.
121. Zob. Niektóre nazwiska pojawiają się w podpisywanych dokumentach z tego okresu, sporządzonych przez Urząd ds. Wyznań w Warszawie i Wydział ds. Wyznań Prezydium WRN w Opolu. Aleksander Skarżyński: Meldunek sytuacyjny KWMO do Naczelnika Wydziału IV Departamentu IV MWS dotyczący starań o uzyskanie zezwolenia na budowę w Kędzierzynie z 30.03.1972 roku, w: AIPN BU 0639/55 t. 6, k. 54; Notatka informacyjna KWMO w Opolu dotycząca starań o uzyskanie zezwolenia na budowę kościoła w Kędzierzynie z 26.04.1973 roku, w: AIPN BU 0639/55 t. 7, k. 111. Mieczysław Żurawski: Notatka z rozmowy z o. Alfonsem Kupką – prowincjałem OO Oblatów oraz byłym prowincjałem tegoż Zgromadzenia O. [Józefem] Tomysem, przeprowadzonej w dniu 07.03.1974 roku, w: w: AAN UdsW WWRK 1587/133/110, k. 142. Aleksander Wołowicz: APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 90. Adam Urbanowicz: Pismo Wydziału ds. Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Opolu do Kurii Biskupiej w Opolu z 13.03.1974 roku (Nr Wz. 6-610/1/74), w: AAN UdsW WWRK 1587/125/443, k. 149; Pismo Wydziału ds. Wyznań w Polu do Urzędu ds. Wyznań w Warszawie z 11.01.1074 roku o wizytacji domu Ojców Oblatów w Kędzierzynie przeprowadzonej 20.12.1973 roku, w: AAN UdsW 1587/133/110, k. 119-125; Pismo Wydziału ds. Wyznań Prezydium WRN w Opolu do Urzędu ds. Wyznań w Warszawie z 12.11.1973 roku w: AAN UdsW 138/2, k. 322-324. Józef Kowalczyk: Sprawozdanie z wizytacji przeprowadzonej w domu zakonnym Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Kędzierzynie 09.04.1970 roku, w: AAN UdsW WWRK 1587/133/110, k. 57-61. Edmund Rybarkiewicz: Sprawozdanie z wizytacji przeprowadzonej w domu zakonnym Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Kędzierzynie 09.04.1970 roku, w: AAN UdsW WWRK 1587/133/110, k. 57-61. Eryk Sztekker/Stekker: Notatka dotycząca działalności zgromadzenia oo. oblatów z 30.04.1974 roku, w: AAN UdsW  WWRK 1587/133/110, k. 154; Dominik Zamiatała CMF, Zakony męskie w polityce władz komunistycznych w Polsce w latach 1945-1989. Tom 2. Działalność duszpasterska i społeczna zakonów w latach 1945-1989, Warszawa 2012, s. 100.
122. Tekst petycji był stanowczy. Treść zobacz aneks 1: tekst petycji parafian do władz z 13.01.1974 roku, w: APŚE: Petycja mieszkańców Kędzierzyna do Komitetu Centralnego PZPR w Warszawie o wydanie pozwolenie na budowę kościoła w Kędzierzynie z 13.01.1974 roku z odręcznym dopiskiem o. Jan Opieli OMI: „Powyższe pismo chyba spowodowało u władz komunistycznych, że w dniu 9. kwietnia 1974 r. wydano wreszcie pozwolenie na budowę kościoła na Pogorzelcu”. Zob. Wybrane dokumenty, w: DŻJ 12/2006, s. 25; Urszula Skucik, Jak doszło do budowy kościoła na Pogorzelcu. Rozmowa z Walerią Prajzner, w: DŻJ 7-8/1996, s. 3; Kalendarium parafialne, w: DŻJ 12/2006, s. 6.
123. Wobec żądań funkcjonariusza SB Edwarda Grządziela, aby listy z podpisami zostały mu wydane, proboszcz o. Jan Opiela OMI stwierdził, że wierni sami oddadzą je władzą państwowym. Zob. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 90; Informacja KWMO w Opolu dotycząca zamiarów budowy kościoła w Kędzierzynie z 05.02.1974 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom 7 (1974), w: AIPN BU 0639/55 t. 8, k. 55.
124. We wspomnieniach świadków i w dokumentach istnieją rozbieżności co do daty tego wydarzenia, które miało miejsce z całą pewnością w niedzielę. Czasami można znaleźć raczej błędną informację o 06.01.1974 roku. Zob. Informacja KWMO w Opolu dotycząca zamiarów budowy kościoła w Kędzierzynie z 05.02.1974 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom 7 (1974), AIPN BU 0639/55 t. 8, k. 55. Być może funkcjonariusz SB powiązał fakty, a po miesięcznej przerwie nie był w stanie zweryfikować daty odtworzonej z pamięci. Por. Robert Wawrzeniecki OMI, Trzydzieści lat parafii św. Eugeniusza de Mazenoda w Kędzierzynie-Koźlu, w: Szkice Kędzierzyńsko-Kozielskie, t. XIV-XV, Kędzierzyn-Koźle-Opole 2012, s. 39. Natomiast świadkowie zasadniczo wskazują na 13.01.1974 roku. Zob. Mówią świadkowie: Klara Pierszchała, w: DŻJ 12/2006, s. 31;Mówią świadkowie: Każda deska przechodziła przez moje ręce. Rozmowa z Gabrielem Badurą, w: DŻJ 12/2006, s. 28 [błędnie podany rok 1975 – przyp. autora]; Mówią świadkowie: Waleria Prajzner, w: DŻJ 12/2006, s. 28-29; Wspomnienia pani Walerii Prajzner, w: DŻJ 6/1998, s. 8; Urszula Skucik, Jak doszło do budowy kościoła na Pogorzelcu. Rozmowa z panią Walerią Prajzner, w: DŻJ 7-8/1996, s. 3, 5; Mówią świadkowie: Czesław Kutek, w: DŻJ 12/2006, s. 31-32; Stanisława Ścigacz, Historia budowy kościoła na Pogorzelcu. Rozmowa z panem Czesławem Kutkiem, w: DŻJ 1/1996, s. 3. Bardziej prawdopodobne wydaje, że było to 13.01.1974 roku. Świadczą o tym następujące fakty: 1. tekst petycji do władz datowany jest na 13.01.1974, co sugeruje ten właśnie dzień jako datę składania podpisów czyli ich zbierania od wiernych w kościele; 2. delegacja udała się 17-18.01.1974 roku do Warszawy, a skoro zamierzano zaskoczyć władzę, to termin wyjazdu nie mógł być zbyt odległy od dnia zbierania podpisów, zresztą już następnego dnia po tym fakcie sprawą interesował się oficer SB Edward Grządziel; 3. Termin miesięczny, w związku z późniejszym pismem odwoławczym, musiał minąć 18.02.1974 roku, kiedy monitowano w tej sprawie. Zob. Robert Wawrzeniecki OMI, Trzydzieści lat parafii św. Eugeniusza de Mazenoda w Kędzierzynie-Koźlu, w: Szkice Kędzierzyńsko-Kozielskie, t. XIV-XV, Kędzierzyn-Koźle-Opole 2012, s. 40.
125. Uważany był już wcześniej za element niebezpieczny, gdyż został zatrzymany 27.06.1953 roku za rozpowszechnianie fałszywych [czyli prawdziwych – przyp. autora] wiadomości na temat procesu ks. Lelity w Krakowie (referat śledczy, Wojewódzka Prokuratura Opole Sb 8/53, WKS 14.07.1953). Zob. Terminarz spraw operatywnych nr 1, 1953 rok, poz. 14, w: AIPN Wr 09/899, k. 105. Próbowano także na niego założyć sprawę operacyjną. Zob. Materiały wstępne, na które planuje się założyć sprawy: nr 16 – materiały dot.[yczące] Kutek, kart 41, ost.[atni] dok.[ument] z dn.[ia] 22.09.1956 roku, w: Akt zdawczo-odbiorczy nr 3 Delegatury nr 15 w Kędzierzynie dla PUdsBP w Koźlu z 19.12.1956 roku, w: AIPN Wr 09/708, k. 8.
126. Informacja KWMO w Opolu dotycząca zamiarów budowy kościoła w Kędzierzynie z 05.02.1974 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom 7 (1974). Zob. AIPN BU 0639/55 t. 8, k. 55. Okazuje się, że ludzka pamięć jednak jest zwodna, gdyż w świadectwach kronikarskich z tego czasu, dokumentach bezpieki i wspomnieniach świadków, niektóre fakty, imiona czy nazwiska się zatarły. Potrzebne było ich zweryfikowanie a czasami nawet odtworzenie przez weryfikację zapisanych wspomnień, świadectw czy analizę treści zachowanych dokumentów. Por. Mówią świadkowie: Klara Pierszchała, w: DŻJ 12/2006, s. 31; Mówią świadkowie: Waleria Prajzner, w: DŻJ 12/2006, s. 28-29; Wspomnienia pani Walerii Prajzner, w: DŻJ 6/1998, s. 8; Urszula Skucik, Jak doszło do budowy kościoła na Pogorzelcu. Rozmowa z panią Walerią Prajzner, w: DŻJ 7-8/1996, s. 3, 5; Mówią świadkowie: Czesław Kutek, w: DŻJ 12/2006, s. 31-32; Stanisława Ścigacz, Historia budowy kościoła na Pogorzelcu. Rozmowa z panem Czesławem Kutkiem, w: DŻJ 1/1996, s. 3.
127. Zob. Informacja KWMO w Opolu dotycząca zamiarów budowy kościoła w Kędzierzynie z 05.02.1974 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom 7 (1974), w: AIPN BU 0639/55 t. 8, k. 55-56; Notatka służbowa dotycząca Zgromadzenia Zakonnego Misjonarzy Oblatów z 16.04.1974 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom 7 (1974), w: AIPN BU 0639/55 t. 8, k. 146; Notatka służbowa dotycząca Zgromadzenia Zakonnego Misjonarzy Oblatów z 16.04.1974 roku, w: AIPN BU 01224/1824/J: Kupka Alfons, k. 86; Notatka z rozmowy przeprowadzonej 22.05.1978 roku z ks. Alfonsem Kupką, prowincjałem Ojców Oblatów, w: AIPN BU o1224/1824/J: Kupka Alfons, k. 152. Por. Mówią świadkowie: Waleria Prajzner, w: DŻJ 12/2006, s. 28-29; Wspomnienia pani Walerii Prajzner, w: DŻJ 6/1998, s. 8; Urszula Skucik, Jak doszło do budowy kościoła na Pogorzelcu. Rozmowa z panią Walerią Prajzner, w: DŻJ 7-8/1996, s. 3, 5.
128. Informacja KWMO w Opolu dotycząca zamiarów budowy kościoła w Kędzierzynie z 05.02.1974 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom 7 (1974). Zob. AIPN BU 0639/55 t. 8, k. 55-56. Notatka służbowa dotycząca Zgromadzenia Zakonnego Misjonarzy Oblatów z 16.04.1974 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom 7 (1974). Zob. AIPN BU 0639/55 t. 8, k. 146.
129. W swojej kronice, odtwarzanej z pamięci wiele lat po wydarzeniach, o. Jan Opiela OMI  podaję datę 02.02.1974 roku jako datę wyjazdu delegacji do Warszawy, ale raczej jest to data mylna, gdyż składający petycję ludzie dali miesięczny czas na dopowiedź, a monitorowali w swojej sprawie 18.02.1974 roku. Wskazywałoby to, że pobyt w Warszawie miał miejsce 18.01.1974 roku, a nie 02.02.1974 roku, gdyż wtedy nie minąłby jeszcze wskazany przez nich miesiąc, a o. Jan nie mógłby już w sprawozdaniu pokolędowym 27.01.1974 roku mówić o tej sprawie. Datę tę, 17-18.01.1974 roku wskazuje, jako bezpośredni świadek wydarzeń Klara Puierszchałowa. Zob. Informacja KWMO w Opolu dotycząca zamiarów budowy kościoła w Kędzierzynie z 05.02.1974 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom 7 (1974), AIPN BU 0639/55 t. 8, k. 55-57; APŚW: o. Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 90; Kalendarium parafialne, w: DŻJ 12/2006, s. 6-7; Mówią świadkowie: Klara Pierszchała, w: DŻJ 12/2006, s. 31; Robert Wawrzeniecki OMI, Trzydzieści lat parafii św. Eugeniusza de Mazenoda w Kędzierzynie-Koźlu, w: Szkice Kędzierzyńsko-Kozielskie, t. XIV-XV, Kędzierzyn-Koźle-Opole 2012, s. 40.
130. W czasie rozmów w KC PZPR i Urzędzie ds. Wyznań używali następującej argumentacji: „1. od siedemnastu lat (tj. od roku 1957) trwają starania o rozpoczęcie budowy kościoła; 2. starania proboszcza nie przyniosły rezultatu, więc lud wiernych przyjął na siebie obowiązek załatwienia sprawy; nie mogły tutaj przybyć tysiące ludzi, więc zebraliśmy podpisy tych, którzy popierają sprawę budowy kościoła; 3. jeden kościół, który może pomieścić 1000 wiernych, nie jest w stanie funkcjonować dla ok. 40 tysięcy – większość mieszkańców to osoby wierzące; 4. kościół utrwalił na tym terenie mowę polską, to tutaj były śpiewane polskie pieśni, np. Serdeczna Matko, Godzinki; 5. jak otrzymamy pozwolenie na budowę kościoła, to być może ludzie powiedzą, że Polska Zjednoczona Partia Robotnicza chce dobrze dla ludzi; 6. chcemy, żeby nasze dzieci były również przez Kościół wychowywane, bo bez Kościoła to z naszych dzieci mogą być chuligani; nie chcemy żyć bez Boga, bo „bez Boga ani do proga”; 7. Kościół w Kędzierzynie dokonał bezsprzecznie wielkiego dzieła scalania całego społeczeństwa, tj. tych co żyją tutaj z dziada pradziada, którzy przyjechali z różnych stron Polski, zza Buga, z Francji; 8. Mamy już plac pod budowę kościoła, w czynie społecznym będą prowadzone prace budowlane, materiały w większości będą zakupione za dewizy”, w: Notatkach w posiadaniu rodziny Klary Pierszchałowej. Urzędnikom dano 30. dniowy okres na rozpatrzenie przywiezionej petycji. Por. Mówią świadkowie: Klara Pierszchała, w: DŻJ 12/2006, s. 31.
131. Treść zobacz aneks 2: tekst pisma monitującego z 18.02.1974 roku, w: APŚE: Pismo do Urzędu ds. Wyznań (do rąk ob. Naczelnika Mgr. Stekkera) z 18.02.1974 roku. Por. Wybrane dokumenty, w: DŻJ 12/2006, s. 25; Kalendarium parafialne, w: DŻJ 12/2006, s. 6-7.
132. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 90.
133. W przeważającej ilości informacji brakuje w gronie delegacji, jadącej do Warszawy, Walerii Prajzner, o której wspomina SB, ale być może połączono ze sobą dwa oddzielne fakty: delegację do Warszawy i Opola. Zob. Notatka informacyjna KWMO dotycząca starań o uzyskanie zezwolenia na budowę kościoła w Kędzierzynie z 26.04.1973 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom 7 (1973), w: AIPN BU 0639/55 t. 7, k. 112. Por. Mówią świadkowie: Klara Pierszchała, w: DŻJ 12/2006, s. 31; Mówią świadkowie: Każda deska przechodziła przez moje ręce. Rozmowa z Gabrielem Badurą, w: DŻJ 12/2006, s. 28; APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 89-90.
134. Zob. Mówią świadkowie: Klara Pierszchała, w: DŻJ 12/2006, s. 31.
135. Zob. Mówią świadkowie: o. Jan Opiela OMI, w: DŻJ 12/2006, s. 28. Por. Sylwetki Misjonarzy Oblatów: o. Jan Opiela. Wspomnienia o. Jana Opieli OMI, w: DŻJ 7-8/1996, s. 3.
136. Zob. Informacja KWMO w Opolu dotycząca zamiarów budowy kościoła w Kędzierzynie z 05.02.1974 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom 7 (1974), w: AIPN BU 0639/55 t. 8, k. 55-56; Notatka służbowa dotycząca Zgromadzenia Zakonnego Misjonarzy Oblatów z 16.04.1974 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom 7 (1974), w: AIPN BU 0639/55 t. 8, k. 146.
137. Treść zobacz aneks 3: Tekst pozwolenia na budowę wydanego przez wojewodę 09.04.1974 roku, w: APŚE: Odpis decyzji o pozwoleniu na budowę kościoła, wydanej przez Wojewodę Opolskiego Józefa Masnego z 09.04.1974 roku (nr Wz.6-610/1/74). Zob. Decyzja o pozwoleniu na budowę kościoła Wojewodzy Opolskiego Józefa Masnego z 09.04.1974 roku, w: AAN UdsW Wydział ds. Zakonów 133/36, k. 205. Por. Wybrane dokumenty, w: DŻJ 12/2006, s. 25; APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 90; ASSNMPKK: Kronika Klasztoru Sióstr Służebniczek NMP 1945-1980, s. 101.
138. Zob. Obiekty sakralne, w: AAN UdsW WWRK 1587/133/36, k. 8-18, 20-21, 23, 77-94, 101-111, 120, 20z, 205; Sprawozdanie z pracy Wydziału Zakonów w 1974 roku, w: AAN UdsW WWRK 1587/133/36, k. 255. Por. Kalendarium parafialne, w: DŻJ 12/2006, s. 7; Mówią świadkowie: Klara Pierszchała, w; DŻJ 12/2006, s. 31; Mówią świadkowie: Waleria Prajzner, w: DŻJ 12/2006, s. 28-29; Wspomnienia pani Walerii Prajzner, w: DŻJ 6/1998, s. 8; Urszula Skucik, Jak doszło do budowy kościoła na Pogorzelcu. Rozmowa z panią Walerią Prajzner, w: DŻJ 7-8/1996, s. 3, 5; Dominik Zamiatała CMF, Zakony męskie w polityce władz komunistycznych w Polsce w latach 1945-1989. Tom 1, Łomianki 2011, s. 183; Dominik Zamiatała CMF, Zakony męskie w polityce władz komunistycznych w Polsce w latach 1945-1989. Tom 2. Działalność duszpasterska i społeczna zakonów w latach 1945-1989, Warszawa 2012, s. 100.
139. Notatka z rozmowy z o. Alfonsem Kupką – prowincjałem OO Oblatów oraz byłym prowincjałem tegoż Zgromadzenia O. [Józefem] Tomysem, przeprowadzonej w dniu 07.03.1974 roku, w: w: AAN UdsW WWRK 1587/133/110, k. 142.
140. Zob. Doniesienia TW „Majewski” spisane 11.03.1974 roku w Warszawie, a dotyczące informacji uzyskanych w rozmowie z prowincjałem Alfonsem Kupką z dnia 08.03.1974 roku w Warszawie, w: AIPN BU 01224/1824/J: Alfons Kupka, k. 79-80; Doniesienia TW „Majewski” spisane 11.03.1974 roku w Warszawie, a dotyczące informacji uzyskanych w rozmowie z prowincjałem Alfonsem Kupką z dnia 08.03.1974 roku w Warszawie, AIPN BU 0639/55, t. 8, k. 105-106.
141. Zob. Pismo Kierownika Wydziału ds. Wyznań Prezydium WRN w Opolu Adama Urbanowicza do Dyrektora Urzędu ds. Wyznań w Warszawie Aleksandra Merkera z 28.09.1973 roku, w: AAN UdsW WWRK 125/443, k. 151.
142. Zob. Notatka dotycząca działalności Zgromadzenia Ojców Oblatów z 30.04.1974 roku, sporządzona przez Eryka Sztekkera/Stekkera w Urzędzie ds. Wyznań w Warszawie, w: AAN UdsW WZ: Działalność Zgromadzenia OO Oblatów Maryi Niepokalanej, rozmowy z przedstawicielami zgromadzenia, wizytacje domów zakonnych, k. 151-156 (brudnopis), 163-168 (czystopis).
143. Prośba o. proboszcza Jana Opieli OMI o wydanie zaświadczenia o osobowości prawnej z 30.05.1974 roku, w: AAN WdsWWydział ds. Zakonów, Budowa, rozbudowa, remont, adaptacja obiektów sakralnych i kościelnych 133/36, k. 207; Zaświadczenie o uregulowaniu statusu prawnego z 14.06.1974 roku, w: AAN UdsW WZ 133/36, k. 206. Na marginesie pisma wysłanego 01.06.1974 roku z Opola Eryk Stekker polecił skonsultować się z WdsWUW, którym kierował dyrektor Adam Urbanowicz. Zob. Pismo WdsWUW w Opolu (nr WZ 600/2/74) z 01.06.1974 roku do UdsW w Warszawie, w: AAN UdsW WZ, Budowa, rozbudowa, remont, adaptacja obiektów sakralnych i kościelnych 133/36, k. 207. Por. Pismo WdsWWRN w Opolu doUdsW w Warszawie z 12.11.1973 roku w: AAN UdsW 138/2, k. 313; Wykaz obiektów, o które ubiega się Kościół z art. 2 ustawy. Mimo negatywnego stanowiska władz, w: AAN UdsW 138/2, k. 336.
144. Zaświadczenie nr Z-6011/29/M/5/74 z 14.06.1974 roku – jakiego wydziału – podpisał Mieczysław Żurawski, naczelnik wydziału, w: AAN UdsW WZ, Budowa, rozbudowa, remont, adaptacja obiektów sakralnych i kościelnych 133/36, k. 206.
145. Zob. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 86-102. APŚE: Akt notarialny przekazania działki pod kościół (Nr Rep. 5424/1974. Dz. Kw nr 2907/74) z 15.10.1974 roku. Por. Kalendarium parafialne, w: DŻJ 12/2006, s. 7; ASSNMPKK: Kronika Klasztoru Sióstr Służebniczek NMP 1945-1980, s. 107, 109, 113; Mówią świadkowie: Franciszek Żak, w: DŻJ 12/2006, s. 29; Maria i Roland Gintrowscy, Zawsze chciałem mieć swój kościół. Wywiad z panem Franciszkiem Żakiem – kościelnym naszej świątyni, w: DŻJ 5/1998, s. 9; Mówią świadkowie: Stanisław Zasowski, w: DŻJ 12/2006, s. 29; Stanisława Ścigacz, Nasi parafianie: Stanisław Zasowski, DŻJ 2/1999, s. 2; Mówią świadkowie: Czesław Kutek, w: DŻJ 12/2006, s. 31-32; Stanisława Ścigacz, Historia budowy kościoła na Pogorzelcu. Rozmowa z panem Czesławem Kutkiem, w: DŻJ 1/1996, s. 3. Szczegółowy opis związany z budową kościoła można odnaleźć: Robert Wawrzeniecki OMI, Budowa kościoła na Pogorzelcu, w: DŻJ 12/2006, s. 12-19; Robert Wawrzeniecki OMI, Trzydzieści lat parafii św. Eugeniusza de Mazenoda w Kędzierzynie-Koźlu, w: Szkice Kędzierzyńsko-Kozielskie, t. XIV-XV, Kędzierzyn-Koźle-Opole 2012, s. 43-46.
146. Tekst w aneksie 4: Decyzja o udzieleniu wstecznego pozwolenia na budowę z 24.12.1975 roku, w: APŚE:  Odpis ostatecznej decyzja o udzieleniu pozwolenia na budowę kościoła z 24.12.1974 roku. Zob. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 90-91; Wybrane dokumenty, w: DŻJ 12/2006, s. 26. Por.; ASSNMPKK: Kronika Klasztoru Sióstr Służebniczek NMP 1945-1980, s. 113; Kalendarium parafialne, w: DŻJ 12/2006, s. 7; Marek Dziedzic, Budynek naszego kościoła. Jego wnętrze i otoczenie, w: DŻJ 12/2006, s. 34-36.
147. Zob. Pismo naczelnika wydziału IV KWMO w Opolu do naczelnika wydziału V departamentu IV MSW w Warszawie z 27.04.1974 roku dotyczące informacji o konferencji prowincjałów Ojców Oblatów strefy europejskiej, w: AIPN BU 0639/55, t. 8, k. 237.
148. Ciężką koparkę „Tatra” prowadzono ze Spółdzielni Produkcyjnej z Bzinicy koło Dobrodzienia, a 3. wywrotki od osób prywatnych z Kietrza, Wodzisławia i Stolarzewa. Zob. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 91. Por. Mówią świadkowie: o. Jan Opiela OMI, w: DŻJ 12/2006, s. 28. Por. Stanisława Ścigacz, Budowniczy kościoła o. Jan Opiela uczestniczy w konsekracji naszej świątyni, w: DŻJ 6/1998, s. 2; Adam Dziurok, Metody pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa wobec Kościołów i Związków Wyznaniowych 1945-1989, Warszawa 2004, s. 18.
149. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 91.
150. Zob. Tamże, s. 92.
151. Zob. Tamże.
152. Zob. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 92; Informacja KWMO w Opolu do Naczelnika Wydziału V, Departamentu IV MSW dotycząca konferencji prowincjałów Ojców Oblatów strefy europejskiej z 27.06.1974 roku, w: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Departament IV, Wydział V, Sprawa obiektowa Kontrolna kryptonim „OMI”. Cz. II: materiały operacyjne i oficjalne, tom VIII (1974), w: AIPN BU 0639/55 t. 8, k. 237.
153. Zob. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 90-91; ASSNMPKK: Kronika Klasztoru Sióstr Służebniczek NMP 1945-1980, s. 115-117. Por. Kalendarium parafialne, w: DŻJ 12/2006, s. 7; Mówią świadkowie: Jerzy Pawlik, w: DŻJ 12/2006, s. 32; Nasi parafianie. Wywiad z panem Jerzym Pawlikiem, w: DŻJ 3/2002, s. 14.
154. Zob. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 92. Por. Mówią świadkowie: o. Jan Opiela OMI, w: DŻJ 12/2006, s. 28. Por. Stanisława Ścigacz, Budowniczy kościoła o. Jan Opiela uczestniczy w konsekracji naszej świątyni, w: DŻJ 6/1998, s. 2; Mówią świadkowie: Czesław Kutek, w: DŻJ 12/2006, s. 31-32; Stanisława Ścigacz, Historia budowy kościoła na Pogorzelcu. Rozmowa z panem Czesławem Kutkiem, w: DŻJ 1/1996, s. 3.
155. Zob. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 91.
156. Zob. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 94, 97; ASSNMPKK: Kronika Klasztoru Sióstr Służebniczek NMP 1945-1980, s. 129. Por. Kalendarium parafialne, w: DŻJ 12/2006, s. 8.
157. Zob. Robert Wawrzeniecki OMI, Budowa kościoła na Pogorzelcu, w: DŻJ 12/2006, s. 17-18. Por. Kalendarium parafialne, w: DŻJ 12/2006, s. 9.
158. Tekst dokumenty w aneksje 5: Dekret erygujący parafie bł. Eugeniusza de Mazenoda z 21.09.1982 roku, w: APŚE: Dekret Biskupa Opolskiego ks. bp. Alfonsa Nossola o powołaniu parafii bł. Eugeniusza de Mazenoda z 21.09.1982 roku. Zob. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 101. Por. Wybrane dokumenty, w: DŻJ 12/2006, s. 27; Kalendarium parafialne, w: DŻJ 12/2006, s. 9-10.
159. Zob. APŚE: Jan Opiela OMI, Kronika Parafialna Kościoła Kędzierzyn-Pogorzelec, s. 100. Por. Kalendarium parafialne, w: DŻJ 12/2006, s. 10.